Шымкент келбеті

«Алпамыс десек – Жиделі-Байсынды, Қызжібек десек – Ақжайықты, Қозы Көрпеш пен Баян десек – Аякөз маңын, Қобыланды дегенде Қараспан тауы мен Жем бойын көзге елестеткендей, «Қамбар батыр» жырын оқығанда, менің де көз алдыма Қаратау аңғарындағы киелі Үсіктас келе береді».

Жазушы, ұлағатты сөз зергері, «құмға ғашық қария» Әдіһам Шілтерханов өзінің екінші томдығында көркемдік деңгейі мейлінше жоғары «Қамбар батыр» жырына қатысты ғасырлар бойы келе жатқан жұмбақтың түйінін осылай шешіп еді. 

«Жақсылар, дастан айтайын» І-облыстық жыршылар байқауының биылғы тақырыбы – «Қамбар батыр» жыры болды. Жас жыршылар жарысының ашылу салтанатында Әдіһам ақсақал сөз сөйлеп, ақ батасын берді. Ұрпақтан ұрпаққа кететін ұлағатты сөз айтып, әдебиет тарихында «Қамбар батыр» жырының 20 нұсқасы бар екендігін жеткізді. 

Сонымен үш кезеңге созылған дүбірлі додаға аудан, қаладан келген барлығы 48 қатысушы қатысса, қазылар алқасының қатаң іріктеуінен 12 оқушы үшінші ақтық кезеңге жолдама алды. Бірінші кезеңде үміткерлер жеребе бойынша жұптасып, жырдың қазылар алқасы нұсқаған белгілі бір оқиғасын баяндады. Бірі екіншісінің тоқтаған жерінен жыр жолдарын іліп әкетіп, жиналған көрерменді таңдай қақтырды. Байқаудың екінші бөлігінде үміткерлер арнайы билеттердегі әдебиет теориясына қатысты сұрақтарға жауап берді. Үшінші кезеңінде әділқазы алқасы мүшелері жырдағы көнерген сөздердің мағынасына байланысты сұрақтар қойды. Қатысушылар тек екінші кезеңде, әдебиет теориясына қатысты сауалдарға келгенде сәл мүдірді. Бұл болашақта мұғалімдерге үлкен сабақ болуы тиіс!

Ұлы бастамалар, ұлағатты істер, тың, тосын тыныстар біздің Оңтүстіктен басталады. Облыс әкімінің орынбасары Ұласбек Сәдібеков байқаудың қорытынды сәтінде сөйлеген сөзінде «бұл доданың маңызы терең, мазмұны ерекше» екендігін атап өтті. 

Жазушы, халықаралық «Алаш» сыйлығының иегері Мархабат Байғұт болса, қазақ баспасөзінің қара шаңырағы «Оңтүстік Қазақстан» газеті мұрындық болған байқаудың бүкіл әлемге белгілі болуына сенім артты. 

– Елбасымыздың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» деген бағдарламасына байланысты бүкіл байтағымызда үлкен тірліктер қолға алынуда. Небір жобалар жасалып, жүзеге асып жатыр. Біздің өңірімізде де насихаттау, ұғындыру, сезіндіру жұмыстары жақсы жүргізілуде. Қазақ баспасөзінің қара шаңырағы «Оңтүстік Қазақстан» газеті батырлар жырына, әдебиетке, кітап оқуға үлкен бетбұрыс жасады. Бұл газеттің мұрындық болуымен 50-60 жылдан бері қазақ күресінен де жыл сайын жарыс өткізіледі. Бұл еліміздің шеңберінен шығып әлемге әйгілі болған спорт жарысы. Батырлар жыры жарысы да солай белгілі болады деп қабылдайық, күтейік! – деді М. Байғұт. 

Несін айтасыз, «Жақсылар, дастан айтайын» жас жыршылар бәйгесі жоғарғы деңгейде өткізілді. Оның жоғары дәрежеде өтуіне Оңтүстіктің аға газетінің бас редакторы Абай Балажаннан бастап бүкіл ұжым белсене атсалысты десек, еш қателеспейміз. Қатысушылардың ешбірі де сыйлықтан құр алақан қайтқан жоқ. Жүлделі үш орын және бас жүлдеден бөлек, үміткерлерге ынталантыру сыйлықтары (20 мың теңге) мен «Алғыс хаттары» табысталды. 3-орын алған оқушыға да, мұғалімге де – кілем, 2-орын алған оқушыға – 75 мың теңге, мұғаліміне – ноутбук, 1-орын алған Олжас Бакиров (Отырар ауданы, М.Әуезов атындағы жалпы орта мектеп оқушысы) – 100 мың теңге, мұғалімі Айнұр Әлішерге үлкен экранды теледидар берілді. Ал бас жүлдеге Түркістан қаласы, №19 жалпы орта мектептің оқушысы Гүлжайна Елмұратованың жетекшісі Майра Назарбековаға «темір тұлпар» табыс етілді. Ал бәйгеде топ жарған Гүлжайна 200 мың теңге ақшалай сыйлықты иеленді. 

Осындай игі шараның біздің облысымызда бастау алғаны, оны «Оңтүстік Қазақстан» газетінің бас редакторы мен ұжымы ұйымдастырғаны көңілге қуанышпен қатар мақтаныш сезімін де ұялатады. «Біз бұл шараны тоқтатпаймыз! Тағы да өткіземіз!» – деді рухани жаңғырудың бірегей үлгісін нақты іспен көрсеткен Абай Бекназарұлы. Иә, келер жылы жас жыршылардың осынау додасы республика көлеміне, одан кейінгі жылдары халықаралық деңгейге шығатынына біз кәміл сенеміз.

Жаңа зейнетақы жүйесі туралы нені білу керек?

Соңғы уақыттары еліміздің зейнетақы жүйесінде көптеген өзгерістер орын алуда. Қазақстандықтардың ынтымақты зейнетақы төлемдері жыл басында 9%-ға арттырылғанын ескере отырып, шілде айында 11%-ға көбейді. Базалық зейнетақы жыл басында 7%- ға арттырылғанын ескере отырып, 13%-ға өсті. Мемлекет басшысы бұл тапсырманы 2017 жылғы қаңтар айында Қазақстан халқына Жолдауында берген болатын.

– 2016 жылмен салыстырғанда 2017 жылдың 1 шілдесінен бастап зейнетақы мөлшері 20%-ға дейін көтерілді. Мәселен, ең төменгі зейнетақы мөлшері (базалық зейнетақыны ескере отырып) 2017 жылдың 1 қаңтарынан бастап 40 950 теңге болса, 2017 жылдың 1 шілдесінен бастап 45 711 теңгеге дейін көтерілді. Салыстырмалы түрде 2016 жылы ең төменгі зейнетақы мөлшері 37789 теңгені құрады. Базалық зейнетақы төлемдері биылғы жылдың 1 шілдесінен бастап 14 466 теңгені құрайды, ал зейнетақының орташа мөлшері (базалық зейнетақыны ескере отырып) 66 676 теңгеге дейін артты, – дейді Үрида Қырықбайқызы.

Облыстық «Әлеуметтік төлемдерді ведомство аралық есептеу орталығы» басқармасы басшысының орынбасары Үрида Абдрасилова Жолдауға сәйкес 2017-2018 жылдары зейнетақы мөлшері кезең-кезеңмен өсетінін айтады. 

Оның айтуынша, ана мен баланы қолдау бойынша мемлекеттік саясат аясында 1 шілдеден бастап бала тууына байланысты біржолғы жәрдемақы мөлшері 20%-ға ұлғайған. Бірінші, екінші және үшінші балаға бір реттік жәрдемақы сомасы 38 АЕК немесе 86 222 теңгені, төртінші және одан кейінгі балаларға – 63 АЕК немесе 142 947 теңгені құрайды.

2014 жылы қабылданған Қазақстан Республикасының зейнетақы жүйесін одан әрі жаңғыртудың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасында 2018 жылдың 1 шілдесінен бастап зейнетақы еңбек өтілі және зейнет-ақы жүйесіне қатысу өтілі 10 жылдан кем адамдар үшін ең төменгі күнкөріс шамасының 50%-ы мөлшерінде әлеуметтік зейнетақы белгілеу туралы нақты айтылған. 

Егер зейнетақы жүйесіне қатысу өтілі 10 жыл болса, базалық зейнетақыны ең төменгі күнкөріс деңгейінің 50%-ы мөлшерінде белгілеу ұсынылады, ал 10 жылдан асқаннан кейін әрбір жылға оның мөлшері 2%-ға ұлғайтылады және қатысу өтілі 35 жыл және одан көп болса, ол ең төменгі күнкөріс деңгейіне тең болады.

Мамандардың айтуынша, зейнетақы жүйесін жаңғыртудағы өзгерістер зейнетақы жүйесіне қатысушы барлық үш буынның мәселесін шешуге үлкен мүмкіндік бермек. Атап айтқанда, біріншісі – еңбек өтілі жоғары, алайда заңмен белгіленген шектеулерге байланысты зейнеткерлікке шығар сәтте табысы туралы мәлімет ұсынбаған, ең төмен зейнетақы алатын азаматтар. Бұл санаттағылар үшін зейнетақы жинақтаушы жүйелеріне қатысу өтілі ескеріле отырып, 2017 жылдың 1 шілдесінен бастап базалық зейнетақыны біржолғы қайта есептеу жүргізілді. Ал екінші буын – 2043 жылға дейін зейнеткерлік жасқа жететін және жинақтаушы зейнетақы жүйелеріне қатысу өтілі толық емес адамдар тобы. Мұндай жағдайда базалық зейнетақы аталған санаттағы адамдар жалпыға бірдей белгіленген зейнеткерлік жасқа жеткен кезде тағайындалады. Яғни, олардың 1998 жылғы 1 қаңтарға жинақтаған еңбек өтіліне және зейнетақы жарналарын жинақтаушы зейнетақы жүйесіне 1998 жылдан кейін төлеген кезеңге байланысты тағайындалатын болады. Ал зейнеткерлікке 2043 жылдан кейін шығатын адамдар базалық зейнетақыны жинақтарының көлеміне қарай алады. Бұл санаттағы адамдарға зейнетақы мөлшері белгіленген әлеуметтік қолжетімді деңгейден төмен болған жағдайда тағайындалатын болады.

Келесі – қолданыстағы жинақтаушы зейнетақы жүйесінен берілетін зейнетақы. Ол қызметкерлердің өздерінің 10 пайыздық міндетті зейнетақы жарналарының есебінен қалыптасады. Бұл ретте, алатын зейнетақы төлемдерінің көлемі азаматтардың жүйеге қатысуына және зейнетақы жинақтарының кіріс деңгейіне байланысты. Инфляция жағдайы ескеріле отырып жарналардың сақталуы бойынша мемлекеттік кепілдік жойылмайды.

«Жинақтаушы есебінен зейнетақы алуға кімдер құқылы?» деген сауалға келсек, оған зейнет жасына жеткендер, күш құрылымдарының қызметкерлері, 5 және одан да көп бала тапқан аналар (53 жастан), 1-ші және 2-ші топтағы мүгедектер, Қазақстан Республикасынан тысқары көшіп кеткендер және марқұм болғандардың мұрагерлері жатады. Бұл ретте зейнетақы төлемдері жинақтау қорындағы қаржы таусылғанға дейін төленетін болады. Төлемнің мерзімділігі алушының өз еркімен таңдауына байланысты жүзеге асырылады. Яғни ай сайын, тоқсан сайын немесе жылына бір рет 30 есені құрайтын ең төменгі зейнетақы мөлшерінде төленеді. Ескерте кету керек, қазіргі сәтте бұл 625 мың теңге көлеміндегі қаржы. 

Зейнетақы жүйесіндегі соңғы өзгерістерді шолып шықтық. Енді аталған өзгерістерді халық қалай қабылдады? 

Облыста 232 136 зейнеткер бар болса, соның 73 087-сі – Шымкент қаласының тұрғыны. Бәйдібек ауданы, О.Тайманов ауылынан Сәуле Маханова қалаға зейнетақысын алуға келіпті. 2008 жылы 58 жасында еңбек өтілі жетіп, 24 мың теңгемен зейнетке шыққан Сәуле Маханова қазірде 96 146 теңге зейнетақы алады екен. Ауыл мектебінде 40 жыл бастауыш сынып мұғалімі болып еңбек еткен ардагер ұстаз алатын зейнетақысына, бүгінгі берекелі тіршілігіне мың да бір шүкірлік етеді. Шілде айынан 20 пайызға көтерілген зейнетақы мөлшеріне дән риза. Елбасына, билік басында жүрген ел ағаларына алғысы шексіз.

– 40 жыл аянбай төккен маңдай терімнің қызығын көріп отырмын. «Жас кезінде бейнет бер, қартайғанда зейнет бер» деген осы екен, – дейді С.Маханова. 

Баян Сопиева Сайрам ауданы, Таскешу ауылының тұрғыны. Мектепте еден жуушы, совхозда жиын-терім бригадасында жұмыс істеген. 29 жылдық еңбек өтілімен зейнетке шығып, бүгінде 42 мың теңге зейнетақы алады. Баян апаның үйіндегі Құдайберген атамыз да жас кезінен қара жұмыста, Цемент зауытында істеген. 31 жылдық еңбек өтілімен 42 мың теңге зейнетақы алады екен. 

– Жылына 3 рет емделеміз. Ол үшін порталға қабылданып, УДЗ-ға тексерілеміз. Ал оның барлығы – ақша. Шынын айтқанда, 42 мың жол-пұл мен дәрі-дәрмектен аспайды, – дейді Баян апа.

ТОБЫҚТАЙ ТҮЙІН

Біз біраз зейнеткермен сөйлестік. Шілдеден бастап көтерілген зейнетақы мөлшеріне бірі разы болса, енді бірінің «жұмырымызға жұқ болмайды» деп көңілі толмайды. Жазда еккен егіннің дәнін күзде орғандай, жас кезінде еткен бейнетіне қарай зейнетін көруде. 

Зейнетақы мөлшеріне қосылған 20 пайыз – аз мөлшер емес. Егер шет елдердің зейнетақы жүйесіне назар аударатын болсақ, олардың көпшілігінің зейнетақы жүйесі елдің әлеуметтік-экономикалық ахуалына тікелей тәуелді екенін байқаймыз. Мәселен, Венгриядағы зейнетақы мөлшері айлық еңбекақының 40 пайызы шамасында болса, бұл көрсеткіш Ресейде небәрі 27 пайыз деңгейінде ғана. Шындығына келгенде, әлемнің барлық елдеріндегі Мемлекеттік зейнетақы жүйесі зейнет жасына жеткен азаматтардың қарапайым болса да, жап-жақсы өмір сүруіне мүмкіндік береді екен. Дамыған елдердегі мемлекеттік емес зейнетақы қорлары зейнетақы төлемдерінің орташа алғанда, 20 пайызын қамтамасыз ететін болса, Чехия, Польша, Венгрия, Словакия сияқты елдерде бұл көрсеткіш небәрі 5 пайыздың төңірегінде ғана.

Білім және ғылым министрлігі Қазақстанда жаңа оқу жылында қандай жаңалықтар болатынын мәлімдеді. Енді еліміздің мектептері оқу жылын ұзартпай және қалыпты оқу режимін бұзбай, бес күндік оқуға өтеді.

«2017−2018 оқу жылы қыркүйек айында басталып, 25 мамырда аяқталады. Оқу жылының ұзақтығы бұрынғыдай мектепалды даярлық сыныптарында 32 апта, – деді министрлік өкілдері. 

Ал демалыс күндеріне келсек, ешқандай өзгеріс жоқ. 1-11 сынып оқушылары күзде 7 күн, қыста 10 күн және көктемде 13 күн, ал мектепалды даярлық сыныптарында: күзгі демалыс – 7 күн, қысқы – 14 күн, көктемгі – 15 күнді құрайды. Одан бөлек, мектепалды даярлық сыныптары мен 1-сыныптарға ақпан айында бұрынғыдай қосымша 7 күн демалыс берілетін болады. 

Білім және ғылым министрлігі шенеуніктерінің шешімі бойынша, балалардың оқу жүктемесін азайту жөнінде жұмыстар жүргізілуде. Бұл дегеніміз, үй тапсырмасының көлемі айтарлықтай қысқарады деген сөз.

– Біз үй тапсырмасын орындауға байланысты әдістемелік кеңестерге құлақ астық. Осылайша оны орындауға кеткен уақыт мөлшері бұрынғыдан үш есе қысқаруы тиіс, – деді Е.Сағадиев. – Үй тапсырмасын орындау уақыты: 2-сыныпта – 50 минут, 3-4-сыныптарда – 70 минут, ал 5-6-сыныптарда – 90 минут, 7-9-сыныптарда – 110 минут, 10-11-сыныптарда – 130 минуттан аспауы керек. 

Сонымен қатар, мерекелер мен демалыс күндері де үй тапсырмасы берілмейді. Тек көркем әдебиет оқу, жеке ғылыми жобаларды орындау, бірінші сыныптарға математиканы тереңдетіп оқыту бойынша тапсырмаларды меңгеруге екінші жартыжылдықтан бастап рұқсат етіледі. 

Сондай-ақ жаңа оқу жылынан бастап жалпы орта мектептерде де, Назарбаев Зияткерлік мектептерінде де сабақтың ұзақтығы 40 минут болмақ. Министрлік өкілдерінің айтуынша, сабақты 5 минутқа қысқарту қосымша сабақтардың қосылып, жүктеменің азаюына мүмкіндік береді. 

– Әрбір пәнді оқуға бөлінген бағдарламалар мен сағаттардың саны өзгермейді, алайда 40 минуттық сабақтардан бұрынғы 5 минутты қосқанда тағы да 30 минут артылады. Яғни қосымша сабақ қойылған кезде бұл уақыт ескеріледі, – деді министр. 

Жалпы жаңа санитарлық ережелер бойынша барлық жалпы орта мектептер мен дарынды балаларға арналған арнайы мектептерде де 1-сыныптан 11-сыныпқа дейін бес күндік оқу енгізілмек. 

Алайда министрдің тұжырымдауынша, «бес күндікті» гимназиялар мен лицейлерге енгізу қиынырақ, себебі онда негізгі сағаттардан гөрі гимназиялық және лицейлік сабақтар бар. Осыған байланысты сабақтарды сенбіге қалдырып, оқушылардың басын қатырмай, денешынықтыру, алғашқы әскери дайындық, үйірмелер, секциялар, байқаулаф мен экскурсиялар қоюға кеңес береді. 

Сонымен бірге, министрлік күнделікті оқу жүктемесін анықтауда, «яғни күніне қанша сабақ, аптасына неше күн оқуы керек» деген мәселелерді, сабақ кестесін әр мектеп қамқоршылық кеңес пен ата-аналар комитетімен бірлесе отырып өзінің шарттары мен мүмкіндіктеріне қарай өз бетінше айқындайды. 

Сонымен бұл оқу жылында көптеген мектептер бес күндік оқу жүйесіне өте алады. Тек үш ауысымда оқитын мектептер қана олай ете алмайды.

Шымкентте дәстүрлі қалалық Тамыз кеңесі өтті. Маңызды шараға қала әкімі Ғ.Әбдірахымов, «Нұр Отан» партиясы Шымкент қалалық филиалының төрағасы Ө.Мелдеханов, қалалық мәслихат хатшысы Н.Бекназаров және облыстық білім басқармасының басшысы И.Сағындықов, қалалық білім бөлімінің басшысы Ж.Тәжиева, сондай-ақ қала мектептерінің мұғалімдері қатысты.

Көрмеге үздік жұмыстар қойылды

Жиын басталмас бұрын қала әкімі бастаған топ қала мектептері оқушыларының көрмесіне қойылған үздік жұмыстармен танысты. Балалар көркемсурет мектебі оқушыларының қолөнер және бейнелеу өнерінің туындылары алыстан көз тартады. Ал №34 «Балбұлақ» балабақшасы ұжымының көрмеге қойған заттары, тіпті ерекше. Аталған балабақшаның ағылшын тілі пәнінің мұғалімі Құралай Курбенова өз қолымен мультфильм кейіпкерлерінің қуыршақ-мүсіндерін жасап шығарған. Ол кішкентай бөбектерге тек ағылшын тілін үйретіп қана қоймай, қолөнер бұйымдарын, қуыршақтар жасауды үйретумен келеді. Өнерлі мұғалім бұл қуыршақтарды қалай жасағанына тоқталды. «Қазақ мультипликация кейіпкерлерін баклашкадан, сентифоннан және түрлі маталардан жасаймын. Сабақтан тыс уақытта ермек етемін. Бір қуыршақты жасауға бір аптадай уақыт кетеді», – дейді қолөнер шебері. Бұдандан бөлек, кеңес жанындағы көрмеге №14, №17, №20, №30, №89 мектеп оқушыларының «Робототехника» үйірмесінде жасаған роботтары қойылған. 

– Былтыр қалалық білім бөлімі тарапынан «Робототехника» үйірмесі ашылған бірнеше мектепке бес-бестен робот бөлшектерін берген болатынбыз. Енді оқушылар сабақтың барысында, яғни 45 минуттың ішінде бір робот жасай алады, – дейді қалалық білім бөлімінің басшысы Жанат Тәжиева.

«Мектеп директоры бас психолог болуы керек!»

Тамыз кеңесі ашық деп жарияланғаннан кейін білім бөлімінің басшысы Ж.Тәжиева сөз алды. 

– Бала тәрбиесі сіз бен бізді қатты ойландыруы керек. Мектепте психолог пен социологтың жұмысына мықтап көңіл бөлетін кез жетті. Олардың тәжірибесі мен біліктілігіне қарап жұмысқа алатын заман келген сияқты. Әр мектептің директоры шарасыздық танытып отырмай, өзі де бас психолог болуы керек, – деп атап өтті. 

Жанат Арысбекқызы «бала тәрбиесі – баршамызға ортақ» екенін айта отырып, «жұмыла көтерген жүк жеңіл» демекші, бала тәрбиесінде ата-аналарды да белсенді болуға шақырды. «Қаладағы №65, №9, №47, №23 мектептердің ата-аналарына ерекше алғысымды білдіргім келеді», – деді ол өз сөзінде. 

Бүгінгі күні, өкінішке қарай, арамызда ұстаз абыройына кір келтіріп, сын садағына іліккен жағдайлар да орын алуда. Оған дәлел осы жылдың басынан мектеп директорлары мен мұғалімдерінің үстінен 46 арыз-шағым тіркелген. Мекеме басшыларының кадр қабылдауда заңсыздыққа жол беруі, кейбір мектептердегі мұғалімдердің білім сапасының, педагогикалық этикасының төмендігі, түрлі сылтаумен қаржы жинау фактілерінің орын алуы, ал ең сорақысы, оқушыларды алалау сияқты іс-әрекеттер әшкере болуда. 

Тамыз кеңесінде белгілі болған жағымды жаңалықтың бірі, қыркүйектің соңында қаладағы 5 мектеп директоры мен 3 мұғалім Финляндияға 2 айға іс-тәжірибе алмасуға жіберілмек.

Электронды жүйенің Шымкенттен шыққанына таңғалады

Жарыссөзге қала мектептерінің мұғалімдерімен қатар Астанадан арнайы келген маман Евгений Щербатов та шықты. Білім саласындағы ашықтықты, айқындылықты, жариялылықты қамтамасыз ете отырып, сыбайлас жемқорлықтың алдын алу мақсатында «Балаларды 1-сыныпқа электронды түрде қабылдау», «Балабақшаларға электронды жолдама беру», «T-hunter.kz» мұғалімдерді жұмысқа қабылдау», «I-mektep.kz» мектепішілік электронды бақылау» автоматтандырылған бағдарламаларының авторы аталған жобалардың тиімділігіне тоқталды. 

– Мен осы жобаларды басқа өңірлерге таныстыруға барғанда, бәрі бұл идеяның Шымкенттен шыққанына таңғалады. Осы орайда қала әкімі мен білім бөлімінің басшысына алғыс айтамын, – деді Е.Щербатов. Айта кету керек, аталған жүйе қала әкімінің тапсырмасына сәйкес республикада алғашқы болып біздің өңірімізде енгізілді. 

Жиында сөз алған қала әкімі Ғ.Әбдірахымов бірнеше ұсыныс айтты.

– Барлық ұстаздарды толықтай тестілеуден өткізіп тұру керек. Себебі дәл қазіргідей жаһандану заманында мұғалім деңгейі оқушыдан бір саты да төмен болмауы керек. Одан кейін ҰБТ-дан ең төменгі көрсеткіш көрсеткен мектептерде тексеру-зерделеу жұмыстарын жүргізу қажет, – деп білім бөлімінің басшысына бірқатар тапсырмалар жүктеді.

Математика деңгейі неге төмен?

Ал облыстық білім басқармасының басшысы И. Сағындықов мектеп директорлары мен мұғалімдерді алдағы оқу жылында білім сапасын жоғарылату жолында бірлесе жұмыс істеуге шақырды. Саладағы бірқатар кемшіліктерге де тоқталды.

– Мені өткен оқу жылында ҰБТ-да математика пәнінен облыс мектептерінің оқушылары төмен көрсеткіш көрсеткені қынжылтты. Олай дейтінім, елімізде «Робототехниканың» негізін қалаған ғалым Өмірбек Жолдасбеков осы оңтүстіктен шыққан. Басқа да небір математиканың жілігін шағып, майын ішкендер өзіміздің өңірдің түлектері. Атап өтсек, олар – Лесбек Тәшім, Рысбек Қабден, Есентай Рахимовтар. Осындай ғалымдар шыққан өлкеде неге математиканың деңгейі төмен?! – деді Исатай Өмірзақұлы.

Сала басшысы ұстаздардың біліктілігін көтеру мақсатында мұғалімдердің де арасында пәндік олимпиадалар ұйымдастыру керектігін алға тартты. Білім басқармасының басшысы жаңа оқу жылының қарсаңында мектеп басшылары мен мұғалімдерді сыбайлас жемқорлықтан сақ болуға шақырды. 

Шара соңында облыстың бас ұстазы И.Сағындықов мұғалімдерге Білім және ғылым министрлігінен берілген бірқатар марапаттарды тапсырды. Оның ішінде Ы.Алтынсарин атындағы төсбелгісімен Қ.Сыпатаев атындағы №7 мектеп-лицейінің директоры О.Алшынбекова, №31 жалпы орта мектебінің директоры Н.Ширтаева, №25 мектеп-гимназиясының орыс тілі және әдебиеті пәнінің мұғалімі М.Асанбекқызы марапатталды. 

Сонымен қатар, еңбегі еленген ұстаздардың дені ҚР Білім және ғылым министрлігінің «Өнер саласындағы еңбегі үшін» төсбелгісімен, «Құрмет» грамотасымен, министрліктің және қала әкімінің алғыс хатымен марапатталды.

Биылғы оқу жылында өзгерістер аз емес. Әсіресе кадр тапшылығын шешу, қыркүйек айынан бастап T-hunter жүйесі бойынша мұғалімдердің біліктілігін арттыру үшін арнайы тест алу жоспарлануда. Себебі «Білімсіз ұстазды мектепке жіберу – қылмыс!». Жаңа оқу жылының қарсаңында Шымкент қалалық білім бөлімінің басшысы Жанат Тәжиева БАҚ өкілдерімен өткен брифингте осылай мәлімдеді.

Білім бөлімі басшысының айтуынша, Шымкент қаласында өткен жылы 129 мектеп болса, биыл 3 мектеппен толықтырылып, 132 жаңа мектеп пен 88 балабақша (оның 278-і – жеке меншік балабақша) жаңа оқу жылын бастағалы отыр. Жалпы алғанда биылғы құрылыс жұмыстары талапқа сай жүргізілді. 

Биылдыққа білім саласына 44 млрд 3 млн теңге қаржы бөлінген. Бүгінгі таңда қалада 168 мыңға жуық оқушы болса, оның 30 мыңға жуығы жағдайы төмен, көпбалалы отбасының балалары. Қала сыртындағы жазғы сауықтырумен жалпы – 12083 бала қамтылған, ол 7,5 %-ды құрайды. 

Бөлімге қарасты білім беру ұйымдарындағы педагог қызметкерлердің саны – 17 070. Оның ішінде жоғары және І санатты педагогтардың үлесі 51,3 %-ды құрайды. Осы орайда Жанат Тәжиева ұстаздардың біліктілік деңгейіне қатысты пікірін жеткізді.

Қатаң қарайтын мәселе – ұстаздардың біліктілігі

– T-hunter жүйесімен жұмысқа қабылдағанда, оқу орнын бітіріп келген жас мамандардың ішінде 25 сұрақтың 5-не ғана жауап бергендері бар. Барлық сұраққа толықтай дұрыс жауап беретін республика көлемінде үлгі болатын мықты педагогтарымыз да жоқ емес. Біз сапаны қалай көтереміз? Бүгінгі күні қатаң қарайтын мәселе – ұстаздардың мәселесі болуы керек деп есептеймін. Тесттен жиі өткізіп, олардың білім сапасын көтеруді жоспарлап отырмыз. Себебі «білімсіз ұстазды мектепке жіберу – қылмыс», – деді білім бөлімінің басшысы. Бүгінгі күнге дейін конкурстық жүйе бойынша 324 комиссия отырысы өткізіліп, 176 педагог қызметкер жұмысқа қабылданған. 

Оқулықтармен қамтамасыз ету мәселесіне келсек, ҚР Білім және ғылым министрінің бұйрығына сәйкес, 2017 жылы 2, 5, 7 сыныптардың оқушылары оқулықтармен және 1-сыныптар үшін қосымша дәптермен 100 % қамтылған.

Электронды жүйе қағазбастылықтан құтқарды

Білім бөліміне енгізілген жаңалықтардың бастысы – балаларды балабақшаға, мұғалімдерді жұмысқа электронды түрде қабылдау жүйесі.

– Өз кезегінде бұл өзгерістер – бізді қағазбастылықтан құтқарды. Ең бастысы адами фактор араласпайтын болды, – деді Жанат Тәжиева. 

Ал бүгінгі күнге дейін 19 930 ата-ана баласын балабақшаға электронды түрде тіркеген. 

– Бүгінгі таңда «i-mektep.kz» мектепішілік электронды бақылау жүйесі 29 мектепке орнатылып, талдау жұмыстарының қорытындысына сәйкес, 2016-2017 оқу жылының IV-тоқсанында I тоқсанмен салыстырғанда сабақтан себепсіз қалу деңгейі 75 %-ға төмендеген. Құқықбұзушылық бойынша өткен жылы 6 қылмыс тіркелсе, биылғы жылы мүлдем орын алмаған. Оқушылардың үлгерімі 15 %-ға жоғарылап отыр, – дейді Жанат Арысбекқызы. 

Сала басшысының айтуынша, биыл мектеп формасы ата-аналармен кеңесе отырып шешіледі. Өңірлік мектеп формасын жасақтау мәселесі алдағы уақытта талқыланбақ.
Жиын соңында журналистердің қойған сауалдарына жауап берген білім бөлімінің басшысы биыл ҰБТ-дан кейінгі нәтижеге наразылық танытқан 23 шымкенттік оқушының 9-ы мемлекеттік грант иеленгенін мәлімдеді.

Оңтүстік Қазақстан облысы прокуратурасының ғимаратында Азаматтарды қабылдау орталығы ашылды.

Орталық азаматтарды қабылдауға арналған күту орындары мен басқа да қолайлы жағдайлармен қамтамасыз етілген.

Бұл жерде сотқа дейінгі қылмыстық процестің, атқарушылық өндірістің заңдылығын, қылмыстық және азаматтық істер бойынша сот актілерінің заңдылығын қадағалау салалары бойынша кезекші прокурорлар қабылдауды жүргізеді.

Олар азаматтарды қабылдап, өтініштерді дұрыс жазуға кеңес берсе, орталық мамандары прокуратура басшыларының жеке қабылдауына жазуды жүргізеді. Сондай-ақ, азаматтар өздерінің алдын жазылған өтініштерді қарау барысы туралы ақпарат пен жауап көшірмелерін алуға мүмкіндіктері бар.

Орталықтың мақсаты – тұрғындарға прокуратура құзырына кіретін сұрақтар бойынша кәсіби заң көмегін көрсету.