Жаңартқыңыз келсе, мемлекет қолдауға дайын
Бүгінгі таңда тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын жаңғырту бағдарламасы аясында лифттерді ауыстыру үшін үй иелерін қаржыландыру тетігі бар. Бұл әдеттегі мағынадағы несие немесе бөліп төлеу жоспары емес. Қалай дегенде де, Шымкент қаласындағы «Тұрғын үй-коммуналдық инфрақұрылымды дамытудың 2026 жылға дейінгі тұжырымдамасы» тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын жаңғырту бағдарламасының операторы «Тұрғын үй Шымкент» ЖШС осылай дейді. Мұндай оператор республиканың әр аймағында бар.
Шымкент қалалық тұрғын үй басқармасының ақпараты бойынша, жаңғырту бағдарламасына қатысу үшін жалпы жиналыста қабылданған пәтерлер мен тұрғын емес үй-жайлар иелерінің оң шешімі қажет. Айтпақшы, жалпы санның үштен екісінен астамының келісімі қажет. Әрі қарай, кондоминиумды басқару органы жоғарыда аталған операторға лифтті ауыстыру немесе күрделі жөндеу қажеттілігі туралы барлық растайтын материалдарды қоса хат жібереді.
Қалалық орта сапасы және бақылау басқармасы басшысының міндетін атқарушы Керімжанов Мерлан Әбдірахманұлының айтуынша, жүк көтергіш механизмдерді пайдалану кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі заңдар мен ережелер Қазақстан бойынша бірдей.
– Көпқабатты тұрғын үйлердің барлық тұрғындары Қазақстан Республикасының «Тұрғын үй қатынастары туралы» Заңының 2-бабының 14-тармағына сәйкес лифттер кондоминиум объектісінің ортақ меншігі болып табылатынын түсінуі керек. Яғни, шын мәнінде лифт иелері тұрғын үй немесе коммерциялық үй-жайлардың иелері болып табылады. «Көтергіш механизмдерді пайдалану кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2014 жылғы 30 желтоқсандағы № 359 бұйрығына сәйкес лифт өндірістік бақылау жүйесін құру арқылы лифтке техникалық қызмет көрсетуді және қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз етеді. Өндірістік бақылау туралы ережені меншік иесі немесе пайдаланушы ұйымның басшысы бекітеді делінген. Егер лифт иесінде оқытылған және аттестатталған персонал, электрик, лифт машинисі, электр көтергіштерді орнатушы болмаса, 112-тармаққа сәйкес лифттерді пайдалану және жөндеу жұмыстарына мамандандырылған сертификатталған ұйымдар тартылуы мүмкін. Бұл ретте олардың арасындағы шарт осы қағидалардың 111-тармағын ескере отырып, тараптардың міндеттері мен құқықтарын анықтайды, – дейді Мерлан Керімжанов.
Алайда көп жағдайда тұрғындар лифт жабдықтарын қауіпсіз пайдалану ережелеріне немқұрайлы қарайды. Лифт жабдықтарын пайдаланудағы қауіпсіздік ережелерін бұзу қайғылы жағдайға әкелуі мүмкін. Мәселен, Семейде көпқабатты үлердің бірінде лифт ішіндегі адамдарымен қоса шахтаға құлап кеткен. 6 адам зардап шекті. Апат себебі – максималды рұқсат етілген салмақтан асып кетуі. Ал, 2022-2023 жылдары лифттердің дұрыс жұмыс істемеуі мен ережелерді сақтамау салдарынан адам өлімі болды. Сондықтан бұл өте маңызды мәселе және тиісті орындардың азаматтарға сақтық шараларын сақтау қажеттігін үнемі ескертіп отыруы тегін емес.
Қауіпсіздік ережелерін сақтау – өміріңізді сақтайды
–Көпқабатты үйлердің тұрғындарының қауіпсіздігі мен өмірін сақтауға мүмкіндік беретін ережелер қарапайым. Кез келген жабдықтың қауіпсіздігінде адам факторы әрқашан маңызды рөл атқарды. Сондықтан лифттерде жүретін жолаушылар үшін негізгі сақтық шараларын атап өту қажет, – дейді Мерлан Керімжанов.
Лифтті пайдаланудың бірінші негізгі ережесі оның максималды жүк көтергіштігін сақтау болып табылады. Белгіленген максималды жолаушылардың санын қатаң қадағалау керек және ешбір жағдайда одан асып кетпеу керек. Бұл шектеулер техникалық жобаланбаған лифт механизмдеріне шамадан тыс қысымды болдырмайды.
Кабинаға кірмес бұрын есіктер толығымен ашылғанша күту керек. Іштегі жолаушылардың толық шыққанын күту. Бұл сақтық шарасы ықтимал жарақаттануды болдырмайды және жолаушылардың лифтке қауіпсіз кіруін қамтамасыз етеді.
Кабинаның ішінде де қауіпсіздік ережелерін сақтау қажет. Кабина қозғалып жатқанда кенет қозғалыстар, оқыс қимылдар жасамау, түймелер мен ажыратқыштарды жосықсыз баса бермеу керек. Есіңізде болсын, адамның орнында кез келген секіруі оның бір сәттік салмағын бір жарым-екі есеге арттыруы мүмкін, бұл механизмдерге қосымша жүктеме жасайды және лифт қауіпсіздігіне теріс әсер етеді.
Пайдаланушылар төтенше жағдайда эвакуациялау процедураларын, авариялық батырмалардың орналасуын, эвакуациялау жолдарын және төтенше жағдайлар кезінде өзін-өзі ұстау ережелерін білуі міндетті болып табылады. Ережелер кабинаға кіреберістің жанында және тікелей оның ішінде хабарландыруда көрсетілуі керек.
Лифттің сенімді және қауіпсіз жұмысын қамтамасыз ету тек дұрыс пайдалануды ғана емес, сонымен қатар тұрақты техникалық қызмет көрсетуді талап етеді. Бұл шаралар проблемалардың бастапқы кезеңдерінде ықтимал проблемаларды анықтауға және жүйенің үздіксіз жұмысын қамтамасыз етуге бағытталған. Лифт қауіпсіздігі мыналарды қамтитын пайдалану ережелерін сақтау арқылы қамтамасыз етіледі:
Тұрақты техникалық тексерулер, ай сайын немесе белгіленген аралықтарда электр жүйелерін сынау, тежегіштерді тексеру, кабельдердің күйі және кабинаның және бүкіл жүйенің қауіпсіздігіне әсер ететін басқа жабдықтарды тексеру міндетті болып табылады.
Күнделікті тексеруден бөлек, қалыпты жөндеу жұмыстары да орындалуы керек. Бұған тозған бөлшектерді ауыстыру, майлау механизмдері, реттеу жүйелері және көтергіш өнімділігінің жоғары деңгейін сақтауға бағытталған басқа жұмыстар кіреді.
Жазатайым оқиғалар әртүрлі себептермен болуы мүмкін, бірақ ең көп оқиғаларды тудыратын бірнеше жалпы жағдайлар бар. Осы себептер мен олардың алдын алу әдістерін қарастырсақ, апаттардың ең көп тараған себептерінің бірі жабдыққа жеткіліксіз немесе сапасыз техникалық қызмет көрсету болып табылады. Сондықтан тұрақты және сапалы техникалық қызмет көрсету апаттардың алдын алудың негізгі тетігі. Бұған ескі және тозған бөлшектерді тексеру және ауыстыру, қауіпсіздік жүйелерін тексеру және лифт жүйесінің жалпы жұмысын тексеру кіреді. Пайдаланушылардың жабдықты дұрыс пайдаланбауынан да апаттар жиі орын алады. Лифтілерді дұрыс пайдалану туралы ақпараттандыру апаттардың алдын алуға көмектеседі.
Жабдықты шамадан тыс жүктеу оның тоқтауына немесе істен шығуына әкелуі мүмкін. Әрқашан жабдықтың жүк салмағына қатысты нұсқауларын орындаңыз.
Қауіпсіздік талаптарын сақтау және сәйкестікті жүйелі тексерулерді жүргізу жазатайым оқиғалардың алдын алудың кілті болып табылады.
Қалада жалпы 794 лифт болса, оның 645-і тұрғын үйлерде орнатылған. Денсаулық сақтау мекемелерінде – 55, Білім беру басқармасына қарасты мектептерде – 37 болса, қоғамдық орындарда, сауда орталықтарында және қонақ үйлерде 57 лифті қойылған.
– «Азаматтық қорғау» заң талаптарын орындалуын қамтамасыз ету мақсатында жыл басынан 22 лифтіге комиссиялық сынақтар өткізіліп, 40 лифт тіркеуге қойылды. Бүгінде жүк көтергіш құралдарын тіркеу бойынша мемлекеттік қызмет реестріне енгізіліп электронды түрде Egov.kz арқылы жүргізілуде, – дейді Мерлан Керімжанов.
Сондай-ақ жүк көтергіш құралдарды пайдаланудағы қызмет көрсетуші мекемелермен түсіндірме жұмыстары жүргізіліп, басқарманың тұрақты бақылауында болғандықтан, тұрғындар тарапынан лифтіні пайдалану кезінде лифтіде адам қалу, лифт тоқтап қалу оқиғалары бола қалған жағдайда қызмет көрсетуші мекемелеріне шұғыл әрекет ету бойынша уақытылы тапсырма жолданып отырады.
Наталья ХАЙКИНА
Салтанат ЖАМАЛДИНОВА
