Елімізде жыл сайын қыркүйектің алғашқы аптасында Қазақстан халқы тілдері күні атап өтіледі.⠀Атаулы күнге орай Шымкент қалалық сотында «Мемлекеттік тілге құрмет – мәртебелі міндет» атты ғылыми-практикалық конференция өтті.⠀
⠀
Қалалық соттың төрағасы Әділхан Шайхисламовтың төрағалық етуімен өткен конференцияға ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты Нұрсұлтан Байтілесов, ҚР Жоғарғы соты судьясы Досжан Сарманқұлұлы, Сот әкімшілігінің мемлекеттік тілдерді дамыту бөлімінің бас консультанттары Бақыт Мухитдинова мен⠀Гүлмира Сәбитова онлайн режимде қатысты.⠀
Сонымен қатар, профессор Құлбек Ергөбек, заң ғылымдарының докторы Қанатбек Досалиев, тарих ғылымдарының кандидаты Баршагүл Исабек, қала прокурорының орынбасары Ержан Маратұлы, – қалалық полиция департаменті басшысының орынбасары Алмас Әмзеев, сондай-ақ, қалалық соттың алқа төрағалары мен судьялары, ардагер судьялар, Сот әкімшілігінің Шымкент қаласы бойынша департаменті басшылары мен орынбасарлары, қаладағы мемлекеттік органдар, екінші деңгейлі банктер мен микроқаржылық ұйымдар, қоғамдық бірлестіктер өкілдері қатысты.⠀
⠀
Қалалық соттың төрағасы Әділхан Шайхисламов конференцияның мақсаты қазақ тілінің мәртебесін көтеру, соттардағы қазақ тілінің қолданылу жағдайы, оны жақсартудың жолдары төңірегінде ой өрбітіп, жиналғандарды тақырыпқа қатысты ой-пікірлерімен бөлісуге шақырды.⠀
⠀
«Бір ғасыр бұрын тіл ғылымының негізін салған Алаш қайраткері Ахмет Байтұрсынұлы: «Тілі жоғалған ұлттың өзі де жоғалады» деген қанатты қағидасын ана тіліміздің болашағы үшін айтқаны белгілі. Шындығында қазақ тілін өлтірмей, өрісін кеңейтетін осы елдің азаматтары, яғни өзіміз. Сондықтан сіз бен бізді ана тілімізді сақтау мәселесі алаңдатуы керек» деді ол.⠀
⠀
Жиында сөз алған Мәжіліс депутаты Нұрсұлтан Байтілесов кейбір заң баптарының аудармасы негізгі мағынадан ауытқып кететінін сөз етті.⠀
Ал, Жоғарғы сот судьясы Досжан Сарманқұлұлы ҚР «Тіл туралы» Заңының баптарына сүйене отырып, нақты дәлелдермен бірқатар жағдайларды түсіндіріп өтті.⠀
Атап айтқанда, Ата Заңымыздағы «Қазақстан Республикасының мемлекеттiк тiлi – қазақ тiлi. ⠀
⠀
Мемлекеттiк тiл – мемлекеттiң бүкiл аумағында қоғамдық қатынастардың барлық саласында қолданылатын мемлекеттiк басқару, заң шығару, сот iсiн жүргiзу және iс қағаздарын жүргiзу тiлi», «Мемлекеттiк ұйымдарда және жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарында орыс тiлi ресми түрде қазақ тiлiмен тең қолданылады», «Мемлекеттiк органдардың актiлерi мемлекеттiк тiлде әзiрленiп, қабылданады, қажет болған жағдайда, мүмкiндiгiнше, басқа тiлдерге аударылуы қамтамасыз етiле отырып, оларды әзiрлеу орыс тiлiнде жүргiзiлуi мүмкiн» деген баптарды талдап берді.⠀
«Әдетте, арыз-шағым қазақ тілінде жазылса, оған қосымша тіркелетін құжаттар орыс тілінде жазылады. Оған біздің талабымыз бойынша аударма жасалады. Осы «машақаттан» қашқан кейбір азаматтар шағымды орыс тілінде қабылдайды» деген Досжан Сарманқұлұлы бұл әрекеттің дұрыс еместігін, мемлекеттік тілдің дамуы үшін жалпы қоғамның дамуы керектігін, сондай-ақ, орыс тілінің қазақ тілінің орнына емес, қазақ тілімен тең қолдалынатынын айтты.⠀
⠀
Жиында сөз алған профессор Құлбек Ергөбек қазақ руханиятымен, әдебиетімен сусындаған азаматтардың ана тіліне деген сүйіспеншілігі мен адалдығы ерек болатынын, кезінде Салық⠀Зиманов, Бақытжан Қаратаев секілді білікті азаматтардың заңнан ғана емес, дала дәстүрінен, ұлт тарихынан, әдебиет пен ұлттық философиядан да хабардар болғанын тілге тиек етті. ⠀
⠀
Сондай-ақ, дала заңына⠀орайластырыла құрылған билер институтын еске салды. Қазақтың салт-дәстүрін белден басып кимелеп кірген большевиктік заңның терістігіне көптеп мысал келтірді.⠀
⠀
«Кезінде ғұлама ғалым Қаныш Сәтпаев та сот саласында қызмет еткенін білесіздер. Бірде сексеннен асып қалған шалдың үстінен тоқалы арызданады. Сәтпаев сол кездегі заңның ықпалымен қарияға он жыл беруге мәжбүр болады. Сонда әлгі қарт: «Қаныш қарағым, тоқсанға келемін бе, келмеймін бе деп жүрген едім, Құдай бермеген он жылды сен бердің, сол үшін рахмет» деген екен. Ғұлама ғалым сол сөзден кейін соттағы қызметін біржолата тастап кеткен екен» деді профессор.⠀
Жиын барысында ұзақ жылдар ұстаздық қызмет атқарған Роза Пак мемлекеттік тілді білу әрбір азаматтың міндеті екенін айтты.⠀
⠀
«Маған кейде бәзбіреулер «қазақ тілінде жақсы сөйлейді екенсіз деп таң қалып жатады. Отаным, мемлекетім, елім Қазақстан болған соң, әрине, қазақ тілін білемін. Мен шәкірттеріме: «Қай ұлттың өкілі болсаң да мемлекеттік тілді білуге тиіссіңдер» деймін.⠀
Бүгінгідей мәжілістер мен жиындар құр сөзбен ғана аяқталмай, нақты нәтиже беріп, елге пайдасын тигізсе екен. Себебі, еліміздің қарапайым азаматынан бастап әрбір қызметкері қазақ тілінің мәртебесін көтеруге үлес қосуы қажет» дейді Роза Пак.
