Шымкент келбеті

Осыған орай даңқты батырдың есімі берілген республикалық "Жас ұлан" мектебінің ұйымдастыруымен Ш.Қалдаяқов атындағы облыстық филармонияда «Қазақтың тұңғыш генералы – Сабыр Рахымов!» атты еске алу кеші өтті.

Сабыр Омарұлы Рахымов 1902 жылы қазіргі Түркістан облысы Қазығұрт ауданы Көкбел ауылында өмірге келіп, 1945 жылы наурыздың 26-ында Польшаның Данциг (қазіргі Гданьск қаласы) қаласында қаза тапқан. Сүйегі Ташкенттегі бауырластар зиратына жерленген. Әскери қайраткер, генерал-майор (1943), Кеңес Одағының Батыры (1965). Әкесі ерте қайтыс болып, жас қалған Рахымовты шешесі (өзбек қызы) Өзбекстанға алып кеткен. Содан екі елдің ортақ батырына айналды.

Еске алу кешіне әскерилер мен Ұлы Отан соғысының ардагерлері, батырдың ұрпағы, ұлы тұлғаның атымен аталатын білім ошақтарының басшылары мен жас ұландар жиналды. Кеште Кеңес одағы батырының ерліктері дәріптеліп, естеліктер айтылды. Осы орайда майдангердің өмірінен сыр шертетін деректі фильмдер жұртшылық назарына ұсынылып, соғыс алаңында жасаған ерліктері тағы бір мәрте ұлықталды.

Салтанатты шарада батырға арналған жырлар орындалып, патриоттық әндер шырқалды. Жиын барысында еңбегі еленіп, оқуда көзге түскен жас ұландар марапатқа ие болды.

Бүгінде басы ауырып, балтыры сыздамайтын жандар кемде-кем. Медицинаның дамыған тұсында халықтық емді де пайдаға жаратып жүргендер аз емес. Қазақтың дәстүрлі құндылықтарынан тамыр тартатын «Айкүне» халықтық емдеу тәсілі жайлы не білеміз? «Қазақ гимнастикасы» аталып кеткен жаттығулардың пайдасы қандай деген сауалдарға жауап іздеп көрдік.

«Айкүне» жаттығуымен айналысып дертінен дәрінің көмегінсіз құлан таза айыққандардың бірі – Динара Жақыпбекова. Осыдан 2-3 жыл бұрын дәрігерлерге қабырғаларының қисаюына шағым жасап барады. Оған ақхалаттылар сколиоз диагнозын қойып, емдік дене тәрбиесімен шұғылданып, суда жүзуге кеңес береді.

Бірақ науқас бұл емнен нәтиже байқамаған соң, Астанадағы «Айкүне» сауықтыру орталығына барып ем алады. Кейіннен «Айкүне» қазақ жаттығуының авторы, сынықшы Абай Баймағамбетовтің арнайы курсын оқып, франшизасын сатып алады. Бүгінде Динара Сапарқызы сауықтыру орталығын ашып, шаһардағы мұқтаж жандарға осы тәсілмен емделуге көмектесіп келеді. Өткен жылдан бері жүздеген жан осы жаттығудың көмегімен дертінен айыққан.

– «Айкүне» технологиясын, әсіресе, омыртқа және буын ауруларын емдеу үшiн қолданады. Сонымен қатар, оны омыртқааралық дисктердiң жарықтарын, энцефалопатия, семiру, невроздар, тартылулар, жарақаттанудан кейiнгi күйзелістер, тыныс демiкпесi, қояншықтың кейбiр түрлерi, тағы басқа ауруларды емдеуде қолдануға болады.

Сауықтыру орталығында емалушылардың ең жасы 8-ден басталады. Келушілер біздің нұсқаулығымызды қайталап отыруы тиіс. Жаттығу курсы базалық, классикалық, арнайы үш сатыдан тұрады,–дейді Д.Сапарқызы.
Ал сал ауруына шалдығып, төсек тартқандар осы жаттығудың арқасында аяққа тұра алады. Жалпы аурудың көпшілігі остеохондроздан (сүйек шеміршек ауруы) басталады.

Атап айтсақ, ішкі құрылыс және буын аурулары, бас аурулары, қан қысымы, қуық жолы, тағы да басқа аурулар. Адамда көпшілігіне сыртқы бұлшық еттер ғана жұмыс жасайды. Ал ішкі бұлшық еттер ұйқыда болады. Айкүне жаттығулары осы ішкі бұлшық еттерді оятып, адамның денсаулығын нығайтуға септігін тигізеді.

Қазақ және түркі сынықшылары қолданған мыңнан астам тәсілді жинақтап, «Айкүне» деп аталатын жаттығу түрін ойлап тапқан емші Абай Баймағамбетовке «Ресейдің ең үздік шипагері» деген атақ берілген. Баймағамбетов ойлап тапқан Айкүне жаттығуына 1998 жылы Ресейдің Жалпы патология ғылыми-зерттеу институтында және 2005 жылы Санкт-Петербург Мемлекеттік Педиатрлық медицина академиясында тәжірибе жасалған.

Бұл жаттығуға екі рет патент алынған. 2005 жылы Санкт-Петербург қаласының Денсаулық сақтау комитеті Айкүне жаттығуын емдік дене шынықтыру әдісі ретінде бекіткен.

2003-2006 жылдары Абай емшінің денсаулық шеберханасы негізінде медициналық және оқу мекемелерінде Айкүне технологиясын оқыту және енгізуде ғылыми-зерттеулер мен конференциялар ұйымдастырылған.

Айкүне – көне түрік тілінде «жаныңды аш, шынайы сөйле» деген мағынаны береді екен. Дегенмен жаттығудың қимылдары да, атауы да қазақы. Мұндағы қимыл түрлері бір-бір рудың атауымен аталып, рулық таңбасын алған. Сондықтан, бұл байырғы сынықшылық өнерімізді жаңғыртуға негізделген емдік тәсіл.

Бүгінде бойды тіктеп, сымбаттылықты арттыруға септігі тиетін сауықтыру орталықтар елімізбен қатар, Ресей, Ұлыбритания, Польша, Украина мемлекеттерінде дертке шалдыққандарды аурудан айықтырып, аяқтан тік тұруғызуда оң нәтижесін беріп келеді.

Үшінші мегаполисте алғаш рет «U:projects» қоғамдық бірлестігі және «Shymkent» әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясының ұйымдастыруымен  «U:hack» инновациялық идеялар фестивалі өтті. «U:hack» ағылшын тілінен аударғанда «Сен түзет» деген мағынаны білдіреді. Яғни, жастарға жалқаулығын жеңіп, өз өмірі мен қалаға өзгеріс жасауға шақырған мотивация. Жастар жылы аясында бастау алған жобаға көршілес Ресей, Өзбекстан, Қырғызстан және елімізден жалпы саны 1000-ға жуық адам қатысты.

Екі күнге жалғасқан фестивальде ақпараттық технология, контент пен медиа, кино және видео, кәсіпкерлік тақырыбында секциялар ұйымдастырылып, танымал спикерлер арнайы тренинг өткізді.

«U:hack» инновациялық идеялар фестивалінің алғашқы күні әр секцияда өте өзекті мәселелер қозғалып, жастар тәлімгерлерді тапжылмай тыңдады. Әсіресе, контент және медиа, кәсіпкерлік бөлімдеріне қызығушылық танытқан жастардың қарасы қалың болды. Кездесу барысында кәсіп бастау мен медиа салаларын дамыту бойынша елімізге белгілі медиа-маман, блогер Әлішер Елікбаев WOWtоyotacamry70 жобасын мысалға ала отырып, жастарға қалай қызықты мәтін жазып, ол арқылы қаржы табуға болатынын айтты.

Зәуре Розмат «The steppe» жастар порталының жетекшісі ретінде бүгінгі онлайн журналдар туралы кеңінен әңгімеледі. Ал «Давай сходим» сайтының маманы Жәнерке Баубекқызы smm және копирайтертинг жайында толыққанды мағлұмат берді. Жас бизнесмен Фархат Әбдіқадыр болашақ кәсіпкерлерге қалай бизнес жүргізу керек екеніне тоқталып өтті.

Жастарды бір мақсатқа біріктірген ауқымды жобаға режиссер Серік Таласов пен Қыран Талапбек, колорист Виталий Бужан спикер ретінде қатысты. Олар кино жəне видео саласына қызығушылық танытқан əрбір жасқа идея беріп, тәжірибелерімен бөлісті.
Жастар қазақ киносының бүгіні мен ертеңі, режиссер мамандығының қыр-сыры, сапалы кино түсіру жайлы ұтымды кеңестерді тыңдады. Сондай-ақ өздерін қызықтырған сұрақтарға да жауап алды.

«ChocoFamily» холдингінің негізін қалаушы Рамиль Мухоряпов пен «Thousand IT» компаниясының жетекшісі Айболат Құлатай бағдарламалау, сайт және робот құрастыру жайын баяндады.
Айта кетейік, түнгі уақытта да жұмыс істеушілер үшін «Chaplin’s Coffee» және «Global Coffee» кофейнялары ашық болды.

Бұл фестивалде жергілікті жастардың да туындылары таныстырылды. Шымкент қалалық №65 мектептің оқушыларынан құралған INO командасы қазақша сөйлейтін роботын таныстырды. Мобильді қосымшамен басқарылатын сервистік робот өздігінен қозғалып, қазақша қойылған сұрақтарға жауап бере алады. Жоба авторы Елдос Тұранның айтуынша, бұл робот құрастыруға 1 апта уақыт жұмсаған. Оны Ino.Lab инновациялық зертханасында жасап шыққан. Жас өнертапқыштар бүгінде аталған зертханада ақпараттық технология саласын меңгеріп жүр. Олар болашақта жасанды интеллектпен жұмыс істейтін осындай роботтарды көптеп жасамақ.

Осылайша бір жетіде құлтемірді қазақша «сайратқан» жасөспірімдердің еңбегін елге таныстырған фестиваль мәресіне жетті. 24 сағаттық бәсекеде үздік шыққан жоба авторлары анықталып, жас жеңімпаздарды Шымкент қаласының әкімі Ғабидолла Әбдірахымов марапаттады.
Іс-шараға қатысқан шаһар басшысы алғаш рет ұйымдастырылып отырған байқауға оң бағасын беріп, қаланың жалынды жастарына сәттілік тіледі.

– Республикалық маңызы бар қала барлық жағынан бәсекеге сай болуы керек. Бүгінгі байқауға еліміздің үздік жастары қатысып отырғанына сенімдімін. Біз жастарға қолдау көрсетуге әрқашан дайынбыз. Биыл Жастар жылы аясында ауқымды жобалар жүзеге асырылады, - деді Ғабидолла Рахматоллаұлы.

Сонымен IT бөліміне ұсынылған 50 жұмыстан үздік үш жоба іріктелді. Нәтижесінде бірінші орынды ақылды арба ойлап тапқан «Jastar-INOLAB» өнертапқыштар командасы, екінші орынды «Solvet team» тобы, ал ақылды жылыжай жобасын ұсынған «Creat IT» үшінші орынды иеленді. Контент және медиа секциясында 30 жоба ішінен білім беру саласын дамытуға бағытталған «Doge komek» командасының жұмысы үздік деп танылды. Екінші орын «Speak Up» тобына, ал үшінші орын заманауи граффит бейнелеу өнерін қолға алған «Steet art» қыздар командасына бұйырды.

Кәсіпкерлік бөлімінде 74 жоба әділ қазылардың назарына ұсынылды. Сабын өндіру бизнесін қорғаған «Tean dream» тобы бірінші орынды жеңіп алса, ұлттық нақыштағы зергерлік бұйымдар орталықтарын жандандыруға ниетті «Шашбау» командасы екінші орынға ие болды. Ал жастар арасындағы ажырасуды азайтудың оңтайлы жолын ұсынған тараздық «Kelin Master» командасы үштікті қортындылады. Кино және видео секциясында алғашқы орнынан «Cross crew» командасы көрінсе, «Hucking perfect» тобы екінші, елордалық команда үшінші орынды еншіледі.

Бұл реткі озық идеялар байқауының ерекшелігі өте қысқа уақыт ішінде ойда жүрген дүниелерді жобаға айналдырып, оны дамытуға қаржылай қолдау алуға мүмкіндік беріп отыр. Осы ретте жоба жеңімпаздарымен қатар үздік инновациялық жұмыстар ұсынған 3 командаға жалпы жүлде қоры 2 миллион теңгені құрайтын ақшалай сыйлық табысталды.

Ұйымдастырушылар фестивалді жылына екі рет өткізуді жоспарлап отырғанын және оның кез келген жастың креативті идеясын жоба прототипіне айналдыратын жастар алаңына айналатынын айтады. Аталған алаңда ең үздік әлеуметтік жобаларға баса назар аударылып, бастамашыл жастардың тың ұсыныстарына қолдау көрсетілетін болады. Бұл өз кезегінде жастарды кәсіпкерлікке баулуда тиімді құралға айналады. Іс-шара соңы Darkhan Juzz бен Chaplins music station тобы ұсынған музыкалық бағдарламаға ұласты.

М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті басшылығы Орта Азия елдерінде филиалдар ашып, 75 жылдық тарихы бар оқу ордасын білім берудің хабына айналуды көздеп отыр.

Университет ректоры Дәрия Қожамжарованың айтуынша, биыл Жастар жылы аясында М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университетінің алғашқы филиалы ашылады. 95 маманды қамтитын жоғары оқу орнының бөлімі жаңа оқу жылынан бастап көршілес Өзбекстанда жұмысын бастамақ. Ал екі өкілдік Қарағанды және Ақтөбе қалаларында орналаспақ.

Жуырда Дария Пернешқызы бастаған делегация Өзбекстан астанасы Ташкент қаласына арнайы іс-сапармен барып, Өзбекстан Республикасының Жоғары және орта арнаулы білім министрі Ином Маджидов және Өзбекстан ұлттық университетінің ректоры Аваз Марахимовпен кездесті.
Екі жақты кездесуде халықаралық ынтымақтастық, өзбек жастарының Қазақстанда білім алу, М.Әуезов атындағы ОҚМУ-дың Өзбекстанда филиалын ашу мәселелері кеңінен талқыланды.

– М.Әуезов атындағы ОҚМУ стратегиялық даму жоспарында Орталық Азия елдерінде филиалдар ашу көзделген. Университет бүгінгі таңда Өзбекстанның 15 жоғары оқу орнымен әріптестік байланыс орнатқан. 10 магистрант Өзбекстан ұлттық университетінде іс-тәжірибеден өтуде, – деді Д.Қожамжарова.
Айта кетейік, университетте бүгінде 20 мыңнан астам студент білім алуда. Олар Жастар жылы аясында Елбасы бастамаларына үн қосып, аталған жобалардың жүзеге асыру жолында тынымсыз ізденіске дайын.

Шымкент қалалық «Отырар» ғылыми-әмбебап кітапханасында мобильді smart кітапхана жұмысын бастады. Қаланың бас мәдени-ағартушылық мекемесінде QR-код стенді орнатылған. Енді оқырмандар жергілікті қаламгерлердің 55 шығармасын смартфон арқылы оқи алады. Бұл жоба «Цифрлық Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы аясында жүзеге асырылып отыр.

Жұмыстан қолы қалт еткенде кітапханаға асығатын Ұлбала Қалшабекқызы бұл жаңалықты қуанышпен қабыл алды. Ол алғашқылардың бірі болып мобильді кітапхананың қызметін пайдаланып көрді. Оқырманның айтуынша, ғаламторда жергілікті қаламгерлердің шығармашылығымен танысу оңай емес. Бірлі-екілі өлеңдері мен әңгімелері жарияланбаса, тұтастай кітапты табу мүмкін емес еді, дейді ол.

– Бұл жобасы қаламгерлер мен оқырмандардың арасын жалғайтын алтын көпірдің баспалдағы десем де болады. Кітапханаға келіп-кетуім көп уақыт алады, онымен қоса, кейде бірнеше кітапты көтеріп әкетуге тура келетін. Мобильді кітапхананың тиімділігі де осында. Жұмыста немесе үйде, басқа да орындарда оқуға ыңғайлы. Ол үшін кітапты арқалап жүрмейсің. Технологияның дамыған тұсында осындай кітапхана жастар үшін қажет-ақ, әрі тиімді. Ендігі тілегім smart кітапхананың қорын арттырып, халық көп шоғырланатын орындарға орналастырса, нұр үстіне нұр болар еді. Жаңашылдыққа жаны жақын кітапхана ұжымына алғысым шексіз, – деп кітапхана оқырманы өз әсерімен бөлісті.

Жуырда кітапханада өткен «Даму векторы – цифрлық кітапхана» даму көкжиектерінің таныстырылымы барысында кітапхана директорының орынбарасы Гүлмира Алпысбаева қаламгерлер қауымы мен оқырмандарға Қазақстан ұлттық электронды кітапханасының жұмысы жөнінде әңгімелеп, электронды қордың сандық форматқа көшірілген басылымдар көрмесімен таныстырды. Кітапхана жанынан ашылған коворкинг орталықта 500-ге жуық басылым дискіге көшірілген. Мұнда оңтүстік өңіріне белгілі ақын-жазушылардың еңбектері еніп отыр.

– Біз өңіріміздегі ақын-жазушылармен келісім-шартқа отырып, қаламгерлердің еңбектерін насихаттау мақсатында түрлі іс-шаралар ұйымдастырамыз. Бұл жоба соның жалғасы. Негізгі идея оқырманды кітапханаға тарту, жастарды кітап оқуға шақырудан туды. Ол үшін жаңа технологияның көмегіне жүгінуді жөн санадық. Оқырмандарға ұнайды деген ойдамыз. Бұл бастамасы. Алдағы уақытта оларды қаладағы ірі ойын-сауық-сауда орталықтары мен халық көп шоғырланатын орындарға орнатуды жоспарлап отырмыз, - дейді Г.Батырбайқызы.

Мобильді кітапхананың бір ерекшелігі – кітапхананың www.otyrarlib.kz сайтымен байланыстырылған. Тақтайшадағы кітаптардың төменгі тұсында штрих-код орналасқан. Әуелі смартфоныңызға QR-сканер қосымшасын жүктеп алып, қосымшадағы сканер батырмасына басасыз. Одан кейін өзіңіз оқығыңыз келген жинақтың төменгі тұсында орналасқан штрих-кодқа алып барсаңыз, бірнеше секунд ішінде кітаптың электронды нұсқасын жүктеуіңізді сұрайды. Кітапты телефон жадына сақтау арқылы оны кез келген уақытта оқуға мүмкіндік аласыз. Айта кетейік, стендтегі кітаптар тізімінен белгілі қаламгерлерден Мархабат Байғұттың «Қозапая», Ханбибі Есенқарақызының «Жыр кітабының» І томы, Шойбек Орынбайдың «Заман ертегілері», Нармахан Бегалиевтің «Ботагөз бұлақ», Күлия Айдарбекованың «Анаға тағзым», «Аманат» сынды еңбектері мен басқа да ақын-жазушылардың шығармашылығымен танысуға болады.

Қасиетті қазынамызды көздің қарашығындай сақтап, насихаттап, ел игілігіне жаратып жүрген кітапханашылардың 2018 жылы жеткен жетістіктері мен атқарған жұмыстары айтуға тұрарлық. Қазақстан Республикасы Ұлттық академиялық кітапханасының тұңғыш рет республика бойынша ұйымдастырған байқауының қорытындысы бойынша «Отырар» ғылыми-әмбебап кітапханасының директоры, жазушы, журналист, «Құрмет» орденінің иегері Күлия Смайылханқызы «Ең үздік кітапхана басшысы» номинациясына ие болды. Сондай-ақ, жоғары дәрежелі кітапханашы, кітапханадағы құжаттарды өңдеу, каталогтарды ұйымдастыру секторының басшысы Гауһар Медеуова «Ең үздік кітапханашы» номинациясына қол жеткізді.

Бұдан бөлек «100 есім – 100 ғұмырнама» жобасы аясында «100 жаңа есім» жеңімпаздарымен кездесу кештерін, «Кедергісіз кітап» әлеуметтік жобасы арқылы кітапхана ұжымы жасөспірімдер, қарттар үйінде, мүгедектерді оңалту орталықтары, түзету мекемелерінде жазасын өтеуші азаматтарға кітап жеткізуді қолға алған. Жылжымалы кітапхана пунктерін ашып, жас оқырмандарға әдеби-мәдени кештерін ұйымдастырып отыруды да оң жолға қойған.

Жиналған көпшілікке кітапхана ұжымы 2018 жылы атқарылған жұмыстары туралы баяндап, «Бір қала – бір кітап» акциясы бойынша талқылау барысында қаламы ұшқыр жазушылар мен қалалық кітапхана өкілдерінің бірауыздан қолдауымен проза жанры бойынша Қ.Қазиевтің «Иман – жапырақ» кітабы, поэзия жанры бойынша Н.Бегалының «Жаз – жалбыз» кітабы, Елбасы Н.Ә.Назарбаев жария еткендей, «2019 жыл – Жастар жылы» болуына орай айтыскер ақын Біржан Байтуовтың «Бізден де өтер жиырма бес...» кітабы «Жыл кітабы» болып таңдалды. Сондай-ақ, былтыр ұйымдастырылған «Бір өлке – бір кітап» акциясы мен жазушы А.Сүлейменовтың шығармашылығы бойынша жарияланған эссе байқауының жеңімпаздары марапатталды.

Шымкенттегі білім беру мекемелерінде кәмелет жасына толмағандардың мүддесін қорғайтын мобильді топ құрылады. Осылайша, қалалық әкімдік, білім басқармасы мен прократура, ішкі істер қызметкерлері қылмыспен күресте жұмылуда.

Жуырда қалада «Кәмелет жасына толмағандар арасында құқық бұзушылықтың алдын алу» тақырыбында жалпы қалалық ата-аналар мен тиісті сала мамандарының бірлескен жиналысы өтті. №130 мектептегі жиында ата-ананың заң алдындағы міндеттері мен жеткіншектердің зорлық-зомбылықтан жапа шегуі жайы сөз болды.

Қаратау ауданының прокуроры Сабыржан Арапбайдың айтуынша, Шымкентте жеткіншектер арасындағы қылмыстар және зорлық-зомбылықтың құрбаны болған жетіншектер, суицид бойынша фактілер азаймай тұр. Арнайы жүргізілген зерттеудің нәтижесінде белгілі болғаны, аталған қылмыстық оқиғаларға бейім балалар мен жәбір көрген балақайлар «қолайсыз отбасыларда» жиі кездеседі. Яғни, ата-анасы 2-3 рет некелескен немесе алкогольді ішімдікке салынған жанұялар. Сала мамандарынан құралған арнай топ алдағы уақытта аталған отбасылардан шыққан оқушыларды тексеріп, есепке алады. Олармен және отбасыларымен мобильді топ жұмыс жүргізеді.

Жиын барысында мектеп инспекторы Асылхан Байсариев қауіпсіздік шаралары жайында баяндама жасаса, білім ошағының психологтары «Баланың құқығын қорғау – қоғамның міндеті» тақырыбында тренинг ұйымдастырды. Онда ата-аналар ситуациялық сұрақтарға жауап беріп, балаларының қауіпсіздігі, баланың психикалық дамуына қатысты тәжірибелерін ортаға салды. Жиын соңы сұрақ-жауапқа ұласты.