Шымкент келбеті

Қоғамда орын алған күрделі ахуалға байланысты «Nur Otan» партиясы Шымкент қалалық филиалы төрағасының бірінші орынбасары Бахадыр Нарымбетов әлеуметтік азық-түлік бағаларын бақылау үшін «GraMad» сауда дүкенін аралады.

Бақылау жүргізудегі мақсат – қаладағы сауда орындарының азық-түлік бағаларын саралап, тауарлардың қымбаттауына жол берілген жағдайда тиісті органдарға хабарлап, негізгі себептерін анықтау.
Осы ретте Б.Нарымбетов сауда нүктелеріндегі тауарлардың бағасы мен қорын күн сайын әкімдік жанынан құрылған штаб бақылап отырғанын және қалалық партия филиалы мен қоғамдық кеңестің осы штабтың құрамына кіргенін жеткізді. Сондай-ақ ол елдегі төтенше жағдайға орай «Nur Otan» партиясы коронавируспен күрес шарасына 150 млн. теңге аударғанын айтты.
Әсіресе партия өкілі карантин жағдайында халықты үрейге бой алдырмауға және әлеуметтік желілер арқылы тарап жатқан жалған ақпараттарға сенбеуге шақырды. Сонымен бірге қоймаларда азық-түлік қоры жеткілікті екенін, сондықтан дүкен сөрелерінде тұрған тауарларды жаппай үйге тасып әкетудің қажеті жоқтығын ескертті. Оның пікірінше адамдар екі түрлі әрекетімен қоғамға зиянын тигізуде. Бірі тым үрейге берілгендер болса, екіншісі керісінше, бейғамдық танытқандар. Осылардың қатарында болмау үшін адамдар мемлекет орнатқан қатаң тәртіпке бағынуы керек. Тәртіптің арқасында бүгінде Қытай мен Оңтүстік Корея елдері коронавирус індетімен күресте жеңіске жетулеріне жақын қалды.
Жұқпалы дертпен күрес мақсатында партия мүшелері арнайы қорға бір күндік жалақыларын аударған. Ал, бақылау барысында «GraMad» сауда дүкенінде әлеуметтік азық-түлік бағаларының бекітілген шектен аспағандығы анықталды. Дегенмен, сатып алушылар санының өскенін қалалық «Nur Otan» партиясы жетекшісінің бірінші орынбасары қалыпты жағдай деп бағалады. Өйткені қазіргі таңда оқушылар да студенттер де үйлерінде демалыста. Осыған байланысты әрбір шаңырақта күнделікті азыққа деген қажеттіліктің артатыны белгілі.
Осы ретте партия мүшелері «Айна базар» сауда орталығындағы бағаларды да салыстырып көрді. Себебі, базардағы тауарлардың құнын жоғары жақтан ешкім бекіте алмайды, оны нарықтың өзі белгілейді. Бағаны қымбаттату үшін өзара келісіп алу да базарларда орын алады. Ал, Б.Нарымбетовтің мәлімдеуінше ел қиналып жатқанда осындай әрекеттерге бару қылмыс саналады. Сондықтан ондай оқиғалар анықталған болса, заң бұзғандарды әкімшілік, тіпті қылмыстық жауапкершілік күтіп тұр.
Күткендей-ақ «Айна базарда» халық тұтынатын негізгі азық-түліктер жабық сауда дүкендеріне қарағанда сәл қымбаттау бағада сатылып жатқандығы анық көрінді. Оның себебін саудагерлер маусымдық сұраныстың туындауымен байланыстырды. Жыл сайын осы мезгілде көкөністер, картоп пен басқа да ауыл шаруашылығы дақылдарының бағасы өседі екен. Өйткені ерте көктемде қыс бойы сақталған қор таусылуға жақындап, жаңа өнім базарларға түсе бастайды.
Десек те нарықтағы қымбатшылыққа алыпсатарлардың тигізетін кері әсері аз болмай тұр. Тауар тікелей өнім өндірушіден сатушының алдына барғанша бірнеше қолдан өтеді. Ал олардың тауар үстіне қоятын өзіндік пайызы болатыны белгілі. Сондықтан
Б.Нарымбетов арадағы алып сатарлар санын азайтудың жолдарын қарастыру үшін жоғары жаққа ұсыныс жолдайтынын жеткізді. Ендігі жерде «нұротандықтар» осы мәселеге тереңірек үңілу үшін қаладағы ауыл шаруашылығы өнімдерін көтерме бағада саудалайтын қос базарды аралап көрмек.

Әнуар ЖҰМАШБАЕВ

Жуырда Шымкент қаласына Еуропалық одаққа мүше мемлекеттердің Қазақстандағы Төтенше және өкілетті елшілері жұмыс сапарымен келді.

Еуроодаққа кіретін 12 мемлекеттің елшілері алдымен қаламыздағы дәрі-дәрмек шығаратын «Химфарм» АҚ зауытында болды. Кәсіпорынның жұмысымен жақынырақ танысып, фармацевтика өндірісінің перспективалары жайлы ой бөлісті.

«Химфармда» бүгінгі таңда пероралді, парентералді, стерилді және стерилді емес дәрілік препараттар шығарылады. Дәрі-дәрмектер төрт өндірістік желіде өндіріледі. Зауытта 251 адам жұмыс істейді. Өндіріс тәулік бойы тоқтамайды. Зауыт қызметкерлері ауысым бойынша жұмысқа түсіп, аптасына 40 сағат, ал зиянды аймақта істейтіндері 36 сағат еңбек етеді. «Химфарм» 7,5 мың шаршы метр аумақта орналасқан. Дәрі-дәрмектерді залалсыздандыру үшін таза бу және суды тазалайтын қондырғылар орнатылған.

Мәселен, Еуропа елдерінің бірінен әкелінген осындай екі қондырғы сағатына төрт мың литр су тазалай алады. Сонымен бірге сағатына 2,5 мың келі таза бу өндіріледі. Бұлар өндірістік желілерді, арнайы киімдерді, дайын өнімдерді, стерилизациялау үшін керек. Осы қондырғылардың «тілін» білу үшін 30 маманды арнайы оқытқан. Және жабдықтардың сапасын қадағалап отыру мақсатында әр алты ай сайын тексеруден өткізіп тұрады. Ал дәрі-дәрмек шығаратын заманауи қондырғыда ампулаларға дәрілік заттар автоматты түрде құйылып, соңында дәнекерленеді.

Цехта өндірілген бүкіл дәрі-дәрмектің және олардың ішіндегі жарамсыз болып шыққандарының барлығының есебі қатаң жүргізіледі. Өйткені зауытта құрамында есірткілік зат бар морфин, промидол, фентанил сынды наркотикалық анальгетиктер де шығарылады. Дәрілік препарттар қорапқа салынып, қоймада сақталмас бұрын мамандардың жіті бақылауынан өтеді. Арнайы бөлмеде қызметкерлер сағаттап отырып әрбір дәріні көзбен тексереді. Препарттардың зауыттан кем-кетіксіз шығуы көп ретте осы бөлімнің мамандарына байланысты.

– Шымкент қаласындағы біз көрген кәсіпорын бәрімізге де үлкен әсер қалдырды. Қазақстанда осындай заманауы өндіріс орындарының болуы экономиканы әртараптандыру бағытында атқарылған саяси өзгерістердің арқасы деп білеміз. Иә, қазақ елі табиғи қазба байлықтарға өте бай мемлекет. Сондықтан болар Қазақстан өндіріс саласында үлкен жетістіктерге жетуде. Экономикалық өсім мен тұрақтылық шетелдік инвесторларды да осы елге инвестиция салуға қызықтырып отыр. Әсіресе, Қазақстанда баламалы қуат көздерінің өндірісінде біраз табыстар бар. Біздің ойымызша инвесторларға бұл салада да мүмкіндіктер өте көп,- деді Еуроодақтың Қазақстандағы өкілдігінің басшысы Свен-Олов Карлссон.

Мұнан соң делегация мүшелері «Шымкентцемент» АҚ зауытына ат басын бұрды. Қонақтарды күтіп алған зауыт басшысы Шишка Збигнев кәсіпорынның жұмысымен таныстырды. Аталмыш кәсіпорын шетелдік инвестицияның көмегімен жаңғырту процесінен өтіп, бүгінде ішкі нарықты отандық цемент өнімімен қамтамасыз етіп отырған бірден-бір өндіріс орны. Бұрын бұл зауытта цемент ескі әдіспен шығарылатын. Соның салдарынан қаланың экологиясына әжептеуір зиян келтіретін. Қазір құрғақ әдіспен цемент алу әдісіне көшкелі қоршаған ортаға тасталатын зиянды заттар да азайған. Есесіне, цементтің де сапасы жоғарылап, нарықтағы сұранысы біршама артты.

– Шымкент қаласына бірінші мәрте келуім емес, мұның алдында да осыдан бір жыл бұрын осы зауыттың жұмысын көріп қайтқанмын. Кәсіпорын нағыз заманауи, прогреске бет түзеген өндіріс ошағы саналады. Жылдан-жылға өндірісі модернизациядан өтіп жатқаны ерекше қуантады. Менімен бірге еуроодақтың 11 мемлекетінің елшілері де келді. Олар осындағы кәсіпорындарға инвестиция құюдың мүмкіндіктерін саралап көрмек ниетте. Иә, бір байқағаным Қазақстанның ең ірі қалаларының бірі Шымкентке инвестиция салуға болады екен.

Өйткені мұнда көптеген өндіріс орындары шоғырланған, жұмысшы күші көп, климаты да адамдарға қолайлы. Германия елі бұл зауытқа инвестиция жұмсады. Соның арқасында екі ел де табысқа кенеліп отыр. Әсіресе, отандық цементтің құрылыс саласын дамытуға қосар үлесі қомақты. Осы күнге шейін Германия мемлекетінен Қазақстан экономикасына 16 миллиард доллардан астам инвестиция тартылды. Қос елдің достық рәуіштегі қарым-қатынасы бұдан әрі қарай да нығая беретініне сенім мол, – деді Германияның Қазақстандағы Төтенше және өкілетті елшісі Тило Йоханнес Клиннер.

Іссапар барысында қонақтар «Тассай» индустриалды аймағындағы «Asia Trafo» кәсіпорнында да болып қайтты. Индустриалды аймақтарды басқарушы компанияның басшысы Талғат Қасымбековтің айтуынша, индустриалды аймақтың аумағы толықтай игерілді. 30 жоба жүзеге асырылуда. Соның ішінде 10 жоба нақты іске қосылған. Олардың қатарында «Asia Trafo» кәсіпорны да бар. Бұл зауытта 110 және одан да жоғары киловольттық электр трансформаторлары өндіріледі. Айта кету керек, бұл өндіріс орны индустриалды аймақтағы ең ірі зауыттардың бірі болып саналады.

Бұдан бөлек индустриалды аймақта жиһаздар, энергетикалық, шырынды сусындар мен табиғи ауызсулар, медициналық препараттар, жарықдиодты шамдар және басқа да өнімдер шығарылады. «Alageum Electric» компаниясының еншілес кәсіпорны саналатын «Asia Trafo» зауытының өнімдеріне еуроодақ мемлекетінің елшілері үлкен қызығушылық танытты. Өйткені мұндағы жоғары кернеулі трансформаторлардың әрбір бөлшегі, тіпті алғашқы сызбаларына дейін кәсіпорын мамандарының қолымен жасалады.

Тіпті трансформаторға қажетті шикізат болат металы да негізінен Теміртау қаласынан тасымалданады. Іссапар соңында елшілер Қазақстан мен еуроодақтың экономикалық гуманитарлық және мәдени қарым-қатынастарын күшейту керектігі жөнінде әңгіме қозғады. Олардың пікірінше, қазіргі байланыстарды жоғары деңгейге көтеруге қос тарап та мүдделі әрі оған мүмкіндік те жетеді. Ендігі ретте осы бағыттағы жұмыстарды жалғастырып, байланыстар көкжиегін кеңейте беру қажет.

Шымкент қаласының әкімі Мұрат Әйтенов «Тұран» шағынауданынан бой көтеретін көпқабатты үйлер құрылысының және шағынауданға тартылатын инфрақұрылым жүйелерінің жоспарымен танысып қайтты.

«Тұран» шағынауданындағы 197 гектар аумақта 384 көпқабатты тұрғын үй, 6 мектеп, 10 балабақша, 37 коммерциялық нысан, 3 әкімшілік ғимарат, 1 өрт сөндіру пункті салынбақ. Бұдан бөлек 30 гектар жерге этносаябақ бой көтереді. Осы аталған құрылыс нысандарының барлығын 2023 жылы салып бітіру көзделуде. Бұл үйлер кредиттік және арендалық баспаналар болады. Дәл қазір 88 үйдің жиырмасының құрылысы басталып кетті. Осы төрт орамдағы үйлердің барлығын келесі жылы пайдалануға беру жоспарланып отыр.

Құрылыстан бөлек Мұрат Дүйсенбекұлы «Тұранға» тартылатын инфрақұрылым жүйелерінің барысымен де танысып шықты. Биыл шағынауданға «Астана 2» қосалқы стансасы арқылы электр желісі тартылмақ. Кәріз жүйесін жүргізу де биылғы жоспарда тұр. Ал, магистральді су құбырын тарту 2 кезең бойынша іске асырылады. «Тұранға» жүргізілетін инфрақұрылымдардың ішінде табиғи газ да бар.
Қала әкімі содан соң «Асар 2» шағынауданында бой көтеріп жатқан мектептің құрылысымен танысты.

1200 орынға лайықталған білім ошағы жоспар бойынша биылғы жылдың соңында пайдалануға берілуі тиіс. Мұрат Дүйсенбекұлы құрылысты екпінді жүргізіп, мектепті жаңа оқу жылына қарсы бітіру керектігін айтты. Алайда қажетті инфрақұрылым жүйелерінің жоқтығынан бұл жоспар іске аспай қалатын түрі бар. Осыған байланысты қала басшысы барлық мүмкіндіктерді қарастыратынын, осы орайда алдағы аптада арнайы жиналыс өткізіп, мәселені шешудің жолдарын іздейтінін жеткізді.

Өйткені бұл осында салынған алғашқы мектеп болғалы тұр. Ол пайдалануға берілсе оқушылар «Асар 1» шағынауданындағы №89-90 мектептерге барып қиналмай, өзінің мектебінде оқитын болады.

Қос көпір көлік кептелісін азайтады

Мұнан өзге қала әкімі Шымкент қаласында құрылысы жүріп жатқан көпірлердің жұмыстарымен танысты. Алматы мен Ташкентті жалғайтын А-2 автомобиль жолының Бадам өзені тұсындағы ескі көпір бұзылып, оның орнына қазір жаңасы салынып жатыр. Бұл көпір негізінен Батыс Еуропа-Батыс Қытай халықаралық көлік дәлізін байланыстыратын маңызды нысан саналады. Жоспар бойынша Ташкентке қарай бағыт алған ауыр жүк көліктері қаланың сыртымен, яғни А-2 автомобиль жолының бойында жатқан осы көпір арқылы жүретін болады.

Нысанның өзіне келсек, оның ені 11 метрді құрайды. Әрқайсысы үш жолақтан тұратын қарама-қарсы бағытта екі көпір салынады. Және адамдардың қауіпсіздігі үшін көпірдің екі жағынан да жаяу жүргіншілерге арналған жол түседі. Оның құрылысына 2 млрд теңгеден астам қаржы бөлінді. Егер қосымша қаражат мәселесі шешілсе, мердігер компания көпірді биыл қыркүйекте аяқтауға уәде беріп отыр.

Мұрат Дүйсенбекұлын көпір құрылысына жұмсалған темір-бетон өнімдерінің өзімізден шығуы ерекше қуанышқа бөледі.
Әкім Ташкент бағытындағы қалаішілік тағы бір магистральді жолдың бойынан салынып жатқан Бадам өзеніндегі екінші көпірдің де жағдайымен танысты. Қала басшысы айтқандай, жаңа көпір мегаполистің оңтүстігі мен солтүстігін байланыстыратын автокөлік дәлізіне айналады.

Бадамдағы көпір Қонаев даңғылын кеңейтуге арналған ауқымды жоспардың бір тармағы. Бұл жоспар іске асып, кең даңғыл жоғарыдағы А-2 автомобиль жолымен түйіскенде қаладағы көлік кептелісі мәселесі шешімін табады. Жаңа көпір биыл мамыр айының аяғына қарай пайдалануға беріледі деп отыр.

Сонымен бірге, қала әкімі Республика даңғылының орташа жөндеу жұмыстарының алдағы жоспарларымен танысты. Төрт жолақты даңғылдың біреуін көліктер тұрағына айналдыру көзделуде. Сондай-ақ, жолдың шетіндегі лотоктар жабық суағарларға алмастырылып, ал оның үстіне велосипед жолы салынбақ. Мұнымен қоса әбден тозған жаяу жүргіншілер жолындағы 13 мың шаршы метр тастөсеніштер жаңасына ауыстырылады.

Шымкент қаласында егін салу, мал ұстау күнкөрістің негізгі көзі болмаса да мегаполисте ауыл шаруашылығы басты салалардың біріне кіреді.

Агросаланы дамыту мақсатында шаһарда 8 ірі ауыл шаруашылығына бағытталған жобаларды іске асыру көзделуде. Атап айтқанда, «Таза өнім» шаруа қожалығы әуежай маңынан 6 гектарға жылыжай салмақ. Бұдан бұрын аталмыш шаруашылық 3 гектар жылыжай жобасын жүзеге асырған. Сонда жылыжайдың жалпы көлемі 9 гектарға ұлғаяды. «Shymkent Agro Holding» ЖШС Абай ауданынан мың басқа арналған ешкі асырайтын ферма ашуды жоспарлап отыр. Ал, «Жұлдыз» шаруа қожалығы сағатына 2,5 мың тонна ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдейтін кәсіпорынды іске қосады.

Тағы бір компания «Дары Сайрама» ЖШС өндірісін кеңейту мақсатында сағатына 3 тонна өнім шығаратын қалбырлау цехын қолға алады. «Шарипов» шаруа қожалығы болса, Мәртөбе ауылынан 5 гектарға жылыжай салуды көздеуде. Және бір «Рассвет» деп аталатын шаруа қожалығы 200 басқа арналған сүт фермасын ашуға ниеттеніп отыр. «Шымкент құс» ЖШС өндірістік қуаттылығы жылына 2 мың тоннаны құрайтын құс етін өндіретін кәсіпорынды іске қосуды жоспарлауда. Соңғы жоба – «Бесқара» ЖШС «Бадам» су қоймасы маңынан 142 гектарға алма бауын екпек.

Аталмыш жобалардың барлығы да биыл жүзеге асырылатындар. Жалпы биыл 20-дан астам инвестициялық жобалар іске қосылатын болады. Олардың жалпы құны 13 млрд теңгеден астам қаржыны құрайды. Сондай-ақ осы жобалардың арқасында 1550 адамды тұрақты жұмыспен қамту көзделуде. Аталмыш жобаларды жүзеге асыруға қажетті қаражат «Қарапайым заттар экономикасы» бағдарламасы, «Агрокредиттік несие корпорациясы», «Ауыл шаруашылығын қолдау қоры» АҚ арқылы тартылса, инвестицияның қалған бөлігі кәсіпкерлердің жеке қаражаты есебінен құралды.

Шымкент қалалық ауыл шаруашылығы басқармасының биылғы жылға белгілеген негізгі жоспары бойынша жаңадан салынатын жылыжайлар көлемін қосымша 30 гектарға ұлғайтып, оның жалпы аумағын 213,8 гектарға жеткізбек. Соның ішінде өнеркәсіптік жылыжайлар 86,1 гектарға артады. Сондай-ақ 1165 гектарға қарқынды бау отырғызылып, оның жалпы көлемі 1404,2 гектарға ұлғая түспек. Сонымен бірге биыл сыйымдылығы мың бастан жоғары 12 мал бордақылау алаңы іске қосылып, бордақыланатын өгізшелер саны 24 мың басты құрап, ссоның есебінен сойылған мал етінің экспортын өсіру жоспарда тұр.

Яғни қалалық ауыл шаруашылығы басқарамасы агросаладағы жалпы өнім көлемін 104 пайызға, өңделген ауыл шаруашылығы өнімдерінің экспортын 104 пайызға және өткен жылмен салыстырғанда еңбек өнімділігін 103 пайызға арттыруды көздеп отыр.

Енді ресми деректерге қысқаша көз жүгіртсек, қаланың жалпы жер көлемі 116,3 мың гектар болса, соның жартысынан астамы ауыл шаруашылығы мақсатына жарамды жерлерге жатады. 2018 жылы 25,7 мың гектар жер игерілсе, былтыр бұл көрсеткіш 26,8 мың гектарға ұлғайған. Өткен жылы егілген ауыл шаруашылығы дақылдары ішінен көкөніс, бақша, картоп, мал азығы, майлы және дәнді дақылдардың барлығын қосқанда 78,7 мың тонна өнім жиналды. Өнім көлемі алдыңғы жылдармен салыстырғанда біршама артқан.

Бұның бірнеше басты себебі бар. Мәселен соңғы жылдары көптеген суармалы жерлер қайта қалпына келтірілді, агротехнологиялық іс-шаралар мерзімінде жүргізілді, өндіріске ылғал үнемдеу және тамшылатып суару технологиялары енгізілді, сондай-ақ егістік жүйесі әртараптандырылды. Сонымен бірге былтыр 29,4 млрд теңгенің ауыл шаруашылығы өнімі өндірілген. Ал, бір жұмысшыға шаққандағы еңбек өнімділігі 1972,5 мың теңгені құраған. Бұдан өзге ауыл шаруашылығының негізгі капиталына 1 111,2 млн теңге инвестиция тартылған. Өткен жылдың 11 айының қорытындысы бойынша экспортталған ауыл шаруашылығы өнімдерінің көлемі 129,6 млн АҚШ долларына жетті. Бұл алдыңғы жылмен салыстырғанда 92,5 млн АҚШ долларына артық.

Қаладағы 27 канал коммуналдық меншікте. Ресми дерек бойынша, былтыр «Көк», «Шымкент», «Чумчак», «Жаңа Сайрамсу оңжағалау», «Сай ниже водопада» каналдарын күрделі жөндеудің жобалық-сметалық құжаттамалары дайындалып, бүгінде олар мемлекеттік сараптамадан өтуде. Ал, «БМК», «Сасық-1», «Чинат-1», «Улух», «Ханка» каналдарын күрделі жөндеуге байланысты жобалық-сметалық құжаттамалары дайындалуға жіберілді. Қалада 80,7 мың ірі қара, 95,4 мың ұсақ мал, 14,8 мың жылқы, 1058,9 мың үй құсы бар.

Былтыр 14,1 мың тонна ет, 45,7 мың тонна сүт, 123,2 млн. дана жұмыртқа өндірілді. Сонымен қатар агроиндустриалды аймақ құру үшін 136,29 гектар жер учаскесі «Shymkent» әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы» АҚ-ның иелігіне берілді. Аталған аймақта ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдейтін 30-ға тарта кәсіпорын мен өнеркәсіптік жылыжайлар салу жоспарлануда. Шымкент қаласынан және облыстардан келген өнімдер осындағы қоймаларда сақталып, сұрыпталады және фитосанитарлық бақылаудан өткізілетін болады.

Сондай-ақ қайта өңдеуге немесе экспортқа да осы агроиндустриалық аймақтағы қоймалардан жіберіледі. Бүгінгі таңда бұған инвесторлар тарту мақсатында аймақтың презентациясы жасалынып, ол ҚР Сыртқы істер министрлігі арқылы шетелдердің елшіліктеріне жіберілді. Қазіргі таңда инвесторлар мұнда өнеркәсіптік жылыжайға арналған 4 жобаны және биологиялық қоспалары бар құнарлы құрама жем дайындау мен сүт өңдеу зауытын салу бойынша бір-бір жобадан жүзеге асыруға ниет білдіріп отыр. Бұдан бөлек былтыр шаруалар «Аграрлық несие корпорациясы» арқылы 4 721,5 млн теңге көлемінде арзан пайызды несиеге қол жеткізді. Ал «Қарапайым заттар экономикасы» бағдарламасы аясында 11 жобаға жоғарыда аталған қаржы институты несие бөлді.

Шымкент қалалық ауыл шаруашылығы басқармасының берген мәліметі бойынша биылға осы бағдарламаны қолдау мақсатында 500 млн теңге бөлу қарастырылып отыр. Бұл қаражат алынған несие пайызының біраз бөлігін субсидиялауға жұмсалады. Осы күнге дейін басқарма арқылы 5 агроөнеркәсіптік кешені субъектісі несие алған. Ереже бойынша аталған бағдарламаға қатысу үшін кәсіпкердің жобасы бұрыннан жұмыс істеп тұрған болуы шарт. Яғни стартап жобаларға, былайша айтқанда енді ғана қолға алынатын жаңа бизнес бастамаларға бұл бағдарлама бойынша несие берілмейді.

Стартап жобалар екінші деңгейлі банктердің көмегімен «Еңбек» нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың 2017-2021 жылдарға арналған бағдарламасы негізінде жылдық мөлшерлемесі 6 пайызбен қаржыландырылады. Ол үшін жаңадан жеке іс бастағысы келген азаматтар банкке қаладағы Жұмыспен қамту орталығынан анықтама мен «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қорынан сертификат әкеп өткізуі керек.

Ал «Қарапайым заттар экономикасы» бағдарламасы бойынша қаладағы Халық банкі, «Агрокредиттік корпорациясы», Банк центркредит, АТФ банк сынды қаржы институттары 15 пайызбен несие береді. Оның 9 пайызы «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры арқылы субсидияланады. Сонда кәсіпкер бар-жоғы алған несиесін 6-ақ пайыздық үстемемен қайтарады. Бұл бағдарлама бойынша жобаның ауқымдылығы мен кәсіпкерлік нысанның табыстылығына қарай 300 млн теңгеге дейін несие беру қарастырылған.

Кеше Қазақстандағы Еуропалық Одақ Елшісі Свен-Олов Карлссон бастаған Еуропалық одаққа мүше 11 мемлекеттің Елшілер делегациясы Шымкент қаласына іссапармен келді.

Іссапар барысында Шымкент қаласының әкімі Мұрат Әйтеновпен екіжақты кездесу өткізді. Тараптар Еуропалық Одақ пен Қазақстан арасындағы әріптестікті дамыту жайын талқылап, ынтымақтастықты нығайтудың алдағы жоспарларын белгіледі.

– Біз Қазақстанның тұрақты экономикалық өсуін, ілгерілеуін қалаймыз, сол үшін инфрақұрылымын жаңғырту, жетілдіру мәселесін барынша қолдауға әзірміз. Қазақстан нарығы заманауи тауарлар өндіретін, қызметтер көрсететін, технологиялар мен өндіріске ие еуроодақ компаниялар үшін инвестиция тұрғысынан жаңа мүмкіндіктер ашады. Әлбетте Еуропалық одақ Қазақстанның ең ірі сауда әріптесі әрі инвестициялық серіктесі. Біз осы жылдар аралығында Қазақстанмен жақсы іскерлік байланыстар орнаттық. Және бұл байланыстар одан әрі нығая береді деген үміттеміз, - деді Свен-Олов Карлссон.

Сапар аясында еуропалық дипломаттар қаламыздағы бірнеше кәсіпорында болып, жұмыстарын көрді. Сонымен қатар, шетелдік делегация Шымқаламыздағы азаматтық қоғам өкілдері және жастармен де кездесті. М.Әуезов атындағы ОҚМУ-да өткен жүздесуде академиялық ұтқырлық, еуропалық университеттермен орнатылған ынтымақтастық және еуропалық білім беру бағдарламаларына қатысу мәселелері талқыланды.

Өз кезегінде Елшілер университет студенттерімен Ambassadors Café әдісі бойынша бейресми кездесіп, Қазақстан-Еуроодақ ынтымақтастығының маңызды тұстары жайлы сөз қозғап, дипломатиялық, көшбасшылық тақырыптарында ой бөлісті.

Жақында қаламызда қайғылы жағдай орын алды. Түркістан көшесіндегі үйлердің бірін жалдап тұрып жатқан 1992 және 1994 жылғы екі азамат газдан уланып, қайтыс болды.

Дәлірегі марқұмдар сол түні үйлерін жылытпақ ниетпен газ плитасын қосып жатқан. Қалың ұйқыға кеткен уақытта қапелімде газ өшіп қалып, сәлден соң қайта берілген. Бірақ газдың иісін ұйқының құшағында жатқан жас жігіттер қайдан білсін. Улы газ әп-сәтте бөлмелерге тарап, екі адамның өмірін жалмап тынды.

«Егер азаматтар өздеріне ықтият болса, мұндай қайғылы жағдайлар болмас еді»,- дейді Шымкент қалалық төтенше жағдайлар департаменті бастығының орынбасары, азаматтық қорғау полковнигі Мадияр Жақсыбаев ақпараттық коммуникациялар орталығында өткен брифингте. Әріптесінің бұл ойын брифингте тағы бір спикер зілзалалардың қауіп-қатерін азайту және азаматтық қорғау саласында бақылау басқармасының бастығы азаматтық қорғау полковнигі Бауыржан Ізбасаров та қостады.

Мамандардың сөзіне қарағанда адамдардың газдан улану оқиғалары көп жағдайда өздері жіберген қателіктерінен, салғырттықтарынан орын алады. Баяндамашылар келтірген статистика олардың сөзін растай түскендей. Биылғы жылу беру маусымында гадан улануға қатысты 10 оқиға тіркеліпті. Осы оқиғалардың барлығы да қайғылы жағдайлармен аяқталған.

М.Жақсыбаев та, Б.Ізбасаров та үйлерді, шағын дәмхана, бизнес нысандарын тексере алмайтындарын айтып өкініш білдіріп отыр. Негізінде жеке тұрғын үй секторындағы тұрғындардың газдан улану фактісі жиі кездеседі. Мамандардың айтуынша бұған да тұрғындардың өзі себепші. Өйткені олардың дені тексерушілерді парамен «майлап», есік сыртынан шығарып салады. Сондай-ақ көпқабатты үйлердегі автономды жылыту жүйелері де нағыз қауіптің ошағы. Бірақ қазақы жайбарақат мінез оларды тексеруге мойын бұрғызбай отыр.

Спикерлер автокөлікке орнатылатын газ қондырғысының қоршаған ортаға, адамдарға қауіп туғызатынын да жасырмады. Сондықтан бүгінгі таңда Ішкі істер министрлігі арнайы заң қабылдағалы жатыр. Жаңа ереже бойынша газбен жүретін автокөліктерге оның қандай отын пайдаланатынын білдіретін арнайы белгі орнатылады. Ал, жабық паркингтерге, яғни «Мега планет» «Шымкент плаза» секілді ірі сауда орталықтары мен тұрғын үй кешендерінің жерасты көлік тұрақтарына газ қондырғысы орнатылған машиналарға кіруге тыйым салатын белгі қойылады.

Сонымен бірге төтенше жағдайлармен күресуші мекемелер ТМД елдерінің мәдени астанасы атанған Шымкентте өрт қауіпсіздігін сақтау, алдын алу бойынша волонтерлармен бірлесіп халық арасында түсіндіру, үгіт-насихат жұмыстарын бастап кетіпті. Олардың бұл ықыласына Nur Otan партиясының жастар қанаты, «ҚазТрансГазАймақ» мекемесінің Шымкент қаласындағы кеңсе қызметкерлері қолдау білдіруде.